وَ الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يَفْرَحُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ مِنَ الْأَحْزابِ مَنْ يُنْكِرُ بَعْضَهُ قُلْ إِنَّما أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ وَ لا أُشْرِكَ بِهِ إِلَيْهِ أَدْعُوا وَ إِلَيْهِ مَآبِ ﴿۳۶﴾
[افرادِ حق‌طلب] اهل‌کتاب از آنچه بر تو نازل شده است، شاد می‌شوند، و[لی] گروهی از آنان برخی از آیات را انکار می‌کنند؛ بگو: من فرمان یافته‌ام که تنها خدای را بندگی کنم و شریکی [در قدرت و تدبیر] برای او قائل نشوم؛ به سوی او دعوت می‌کنم و بازگشتم(1) به پیشگاه اوست.254
رعد (13)
36
کلمه «مآبِ» در اصل «مآبی» است به معنی بازگشت من.
وَ كَذلِكَ أَنْزَلْناهُ حُكْماً عَرَبِيًّا وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ بَعْدَ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ما لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا واقٍ ﴿۳۷﴾
این گونه قرآن را فرمانی به زبان فصیح نازل کردیم؛ و اگر آگاهانه از هوسهای آنان پیروی کنی، در برابر خدا هیچ کارساز و نگهدارنده‌ای نخواهی داشت.254
رعد (13)
37
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلاً مِنْ قَبْلِكَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ أَزْواجاً وَ ذُرِّيَّةً وَ ما كانَ لِرَسُولٍ أَنْ يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتابٌ ﴿۳۸﴾
قبل از تو [نیز] رسولانی فرستادیم و به آنان همسر و فرزند بخشیدیم [و هیچ کدام فرشته نبودند(1)]؛ هیچ رسولی قادر نبود معجزه‌ای بیاورد، مگر به فرمان خدا؛ برای هر دورانی، حکمی مقرّر شده است.254
رعد (13)
38
پاسخ گفتار مخالفان است که در آیه 94 اسراء(17) ، 24 مؤمنون(23) ، 7 فرقان(25) و 24 قمر(54) آمده است.
يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتابِ ﴿۳۹﴾
خدا هر چه را بخواهد، محو یا تثبیت خواهد کرد(1)؛ و لوح محفوظ(2) در اختیار اوست.254
رعد (13)
39
با آیه 24 شوری(42) یَمحُ اللَّهُ الباطِلَ وَ یُحِقُّ الحَقَّ بِکَلِماتِه مقایسه فرمایید.
برای توجیه ترجمه «ام الکتاب» به لوح محفوظ، این آیه را با آیات 21 و 22 بروج(85) مقایسه فرمایید.
وَ إِنْ ما نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَ عَلَيْنَا الْحِسابُ ﴿۴۰﴾
اگر(1) برخی از مجازاتهایی را که به آنان وعده داده‌ایم، [در حیاتت] به تو بنماییم، یا [قبل از آن(2)] تو را [از دنیا] برگیریم، [در هر حال(3)] وظیفه تو فقط رساندن پیام است و حساب [آنان] بر عهده ماست.254
رعد (13)
40
واژه «ان ما» مرکب از «اِن» شرطیه و «ما»ی زائده است که برای تأکید بدان افزوده می‌شود.
برای توجیه افزوده، با آیه 41 و 42 زخرف(43) مقایسه فرمایید.
مفهوم آیه با نتیجه‌گیری‌های مختلف در آیات 77 غافر(40) و 41 و 42 زخرف(43) آمده است.
أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ أَطْرافِها وَ اللَّهُ يَحْكُمُ لا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ وَ هُوَ سَرِيعُ الْحِسابِ ﴿۴۱﴾
مگر ندیدند که ما به [تمهید امر] زمین می‌پردازیم و از همه طرف [قدرتهای مستقر در] آن را تباه می‌گردانیم [و نظم تازه‌ای جایگزین آن می‌کنیم(1)]؟ تنها خدا حکومت می‌کند و هیچ مانعی بازدارنده حکمش نیست؛ و او سریع‌الحساب است.254
رعد (13)
41
برای توجیه افزوده‌ها و روشن‌تر شدن مفهوم این آیه، به آیات 6 انعام(6) ، 82 غافر(40) و 27 احقاف(46) توجّه فرمایید.
وَ قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلِلَّهِ الْمَكْرُ جَمِيعاً يَعْلَمُ ما تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ وَ سَيَعْلَمُ الْكُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّارِ ﴿۴۲﴾
پیشینیان آنان نیز دسیسه کردند، ولی همه دسیسه‌ها در اختیار خداست(1)؛ و از کار هر کسی آگاه است؛ به زودی انکارورزان آگاه خواهند شد که آسایش آخرت از آن کیست.254
رعد (13)
42
چگونگی دسیسه خدا را در آیه 182 اعراف(7) ملاحظه فرمایید.
وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفى بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ ﴿۴۳﴾
انکارورزان می‌گویند: تو فرستاده [خدا] نیستی؛ بگو: خدا(1) و افرادی که دانش کتاب [آسمانی] دارند(2)، به عنوان گواه بین من و شما کافی است.255
رعد (13)
43
به آیات 252 بقره(2) و 3 یس(36) توجّه فرمایید.
به آیه 197 شعراء(26) و 10 احقاف(46) توجّه فرمایید.