أَ فَمَنْ هُوَ قائِمٌ عَلى كُلِّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ وَ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَكاءَ قُلْ سَمُّوهُمْ أَمْ تُنَبِّئُونَهُ بِما لا يَعْلَمُ فِي الْأَرْضِ أَمْ بِظاهِرٍ مِنَ الْقَوْلِ بَلْ زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مَكْرُهُمْ وَ صُدُّوا عَنِ السَّبِيلِ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ ﴿۳۳﴾
آیا خدایی که مراقب دستاورد هر کسی است [شریک دارد]؟ و[لی] آنها شریکانی برای خدا قائل شده‌اند؛ بگو: آنان را توصیف کنید [تا بدانید که در وجودشان هیچ اثری نیست]؛ مگر می‌خواهید خدا را از معبودانی در زمین آگاه کنید که [از وجود آنان] بی‌خبر است یا به سخنانی سرسری [دلخوش شده‌اید]؟! بلکه دسیسه‌های انکارورزان در نظرشان آراسته شده(1) و از راه [حق] بازداشته شده‌اند؛ و هر که را خدا گمراه کند(2)، هیچ راهنمایی نخواهد داشت.253
رعد (13)
33
در رابطه با عبارت اخیر، به آیه 25 فصلت(41) و نیز به آیات 103-105 کهف(18) توجّه فرمایید.
و یضل اللّه الظالمین آیه 27 ابراهیم(14).
لَهُمْ عَذابٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَقُّ وَ ما لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ واقٍ ﴿۳۴﴾
در زندگی دنیا معذّبند و مجازات آخرت [نیز] دشوارتر است(1)؛ و در برابر خدا هیچ نگهدارنده‌ای نخواهند داشت.253
رعد (13)
34
به آیه 26 زمر(39) توجّه فرمایید.
مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ أُكُلُها دائِمٌ وَ ظِلُّها تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ عُقْبَى الْكافِرِينَ النَّارُ ﴿۳۵﴾
وصف بهشتی که به پرواپیشگان وعده داده شده، [این است که] نهرها در دامن آن جاری است؛ میوه‌ها و سایه‌هایش همیشگی است؛ این فرجام پرواپیشگان است و آتش فرجام انکارورزان.254
رعد (13)
35
وَ الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يَفْرَحُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ مِنَ الْأَحْزابِ مَنْ يُنْكِرُ بَعْضَهُ قُلْ إِنَّما أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ وَ لا أُشْرِكَ بِهِ إِلَيْهِ أَدْعُوا وَ إِلَيْهِ مَآبِ ﴿۳۶﴾
[افرادِ حق‌طلب] اهل‌کتاب از آنچه بر تو نازل شده است، شاد می‌شوند، و[لی] گروهی از آنان برخی از آیات را انکار می‌کنند؛ بگو: من فرمان یافته‌ام که تنها خدای را بندگی کنم و شریکی [در قدرت و تدبیر] برای او قائل نشوم؛ به سوی او دعوت می‌کنم و بازگشتم(1) به پیشگاه اوست.254
رعد (13)
36
کلمه «مآبِ» در اصل «مآبی» است به معنی بازگشت من.
وَ كَذلِكَ أَنْزَلْناهُ حُكْماً عَرَبِيًّا وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ بَعْدَ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ما لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا واقٍ ﴿۳۷﴾
این گونه قرآن را فرمانی به زبان فصیح نازل کردیم؛ و اگر آگاهانه از هوسهای آنان پیروی کنی، در برابر خدا هیچ کارساز و نگهدارنده‌ای نخواهی داشت.254
رعد (13)
37
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلاً مِنْ قَبْلِكَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ أَزْواجاً وَ ذُرِّيَّةً وَ ما كانَ لِرَسُولٍ أَنْ يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتابٌ ﴿۳۸﴾
قبل از تو [نیز] رسولانی فرستادیم و به آنان همسر و فرزند بخشیدیم [و هیچ کدام فرشته نبودند(1)]؛ هیچ رسولی قادر نبود معجزه‌ای بیاورد، مگر به فرمان خدا؛ برای هر دورانی، حکمی مقرّر شده است.254
رعد (13)
38
پاسخ گفتار مخالفان است که در آیه 94 اسراء(17) ، 24 مؤمنون(23) ، 7 فرقان(25) و 24 قمر(54) آمده است.
يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتابِ ﴿۳۹﴾
خدا هر چه را بخواهد، محو یا تثبیت خواهد کرد(1)؛ و لوح محفوظ(2) در اختیار اوست.254
رعد (13)
39
با آیه 24 شوری(42) یَمحُ اللَّهُ الباطِلَ وَ یُحِقُّ الحَقَّ بِکَلِماتِه مقایسه فرمایید.
برای توجیه ترجمه «ام الکتاب» به لوح محفوظ، این آیه را با آیات 21 و 22 بروج(85) مقایسه فرمایید.
وَ إِنْ ما نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَ عَلَيْنَا الْحِسابُ ﴿۴۰﴾
اگر(1) برخی از مجازاتهایی را که به آنان وعده داده‌ایم، [در حیاتت] به تو بنماییم، یا [قبل از آن(2)] تو را [از دنیا] برگیریم، [در هر حال(3)] وظیفه تو فقط رساندن پیام است و حساب [آنان] بر عهده ماست.254
رعد (13)
40
واژه «ان ما» مرکب از «اِن» شرطیه و «ما»ی زائده است که برای تأکید بدان افزوده می‌شود.
برای توجیه افزوده، با آیه 41 و 42 زخرف(43) مقایسه فرمایید.
مفهوم آیه با نتیجه‌گیری‌های مختلف در آیات 77 غافر(40) و 41 و 42 زخرف(43) آمده است.
أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ أَطْرافِها وَ اللَّهُ يَحْكُمُ لا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ وَ هُوَ سَرِيعُ الْحِسابِ ﴿۴۱﴾
مگر ندیدند که ما به [تمهید امر] زمین می‌پردازیم و از همه طرف [قدرتهای مستقر در] آن را تباه می‌گردانیم [و نظم تازه‌ای جایگزین آن می‌کنیم(1)]؟ تنها خدا حکومت می‌کند و هیچ مانعی بازدارنده حکمش نیست؛ و او سریع‌الحساب است.254
رعد (13)
41
برای توجیه افزوده‌ها و روشن‌تر شدن مفهوم این آیه، به آیات 6 انعام(6) ، 82 غافر(40) و 27 احقاف(46) توجّه فرمایید.
وَ قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلِلَّهِ الْمَكْرُ جَمِيعاً يَعْلَمُ ما تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ وَ سَيَعْلَمُ الْكُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّارِ ﴿۴۲﴾
پیشینیان آنان نیز دسیسه کردند، ولی همه دسیسه‌ها در اختیار خداست(1)؛ و از کار هر کسی آگاه است؛ به زودی انکارورزان آگاه خواهند شد که آسایش آخرت از آن کیست.254
رعد (13)
42
چگونگی دسیسه خدا را در آیه 182 اعراف(7) ملاحظه فرمایید.