وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الْأُخْرى فَقاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما بِالْعَدْلِ وَ أَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ ﴿۹﴾
اگر دو گروه از مؤمنان با هم درگیر شدند، میانشان آشتی برقرار کنید؛ و اگر یک گروه بر دیگری تجاوز کرد، با گروه متجاوز بجنگید تا به فرمان خدا بازآید؛ و اگر بازگشت، بینشان صلحی عادلانه برقرار کنید و به عدالت رفتار کنید؛ که خدا عادلان را دوست دارد.
سوره حجرات (49) آیه 9
صفحه
516
سوره
حجرات (49)
آیه
9
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ ﴿۱۰﴾
البته مؤمنان برادر [یکدیگر] ند؛ میان دو برادر خویش آشتی برقرار کنید و در برابر خدا پروا کنید(1)، بسا که مورد رحمت قرار گیرید.
سوره حجرات (49) آیه 10
صفحه
516
سوره
حجرات (49)
آیه
10
1
تقوی همان نیروی تسلّط بر نفس و کنترل آن در برابر تمایلات نفس است. معنی دقیق تقوی، خویشتن‌بانی است.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى أَنْ يَكُنَّ خَيْراً مِنْهُنَّ وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمانِ وَ مَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿۱۱﴾
ای ایمان‌آوردگان(1)، هرگز نباید گروهی گروه دیگر را مورد تمسخر قرار دهد، چه بسا نسبت به آنان برتری داشته باشند، و نه هم زنانی زنان دیگر را [تمسخر نمایند]، چه بسا بر آنان برتری داشته باشند؛ و از یکدیگر عیب‌جویی نکنید(2) و به القاب [زشت] یکدیگر را خطاب مکنید؛ یاد کردن [مردم] به زشتی، پس از [آنکه] ایمان [آورده‌اند]، بد [رسمی] است(3)؛ و آنان که توبه نکنند، ستمگرند.
سوره حجرات (49) آیه 11
صفحه
516
سوره
حجرات (49)
آیه
11
1
به زیرنویس آیه 29 نساء(4) و زیرنویس اول آیه 267 بقره(2) مراجعه فرمایید.
2
به آیه 1 همزه(104) توجّه فرمایید.
3
تفسیر المیزان ذیل این آیه گفته است: «منظور این است که پس از ایمان آوردن افراد، انگشت روی خلافهای قبل از ایمانشان نگذارید و به آن صفت که کنار گذاشته‌اند، خطابشان نکنید».
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ ﴿۱۲﴾
ای ایمان‌آوردگان، از بسیاری از گمانها بپرهیزید، که برخی از گمانها گناه است(1) و درباره یکدیگر تجسّس و غیبت مکنید؛ آیا هیچ یک از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده(2) خود را بخورد؟ [حتماً] آن را خوش ندارید [غیبت نیز به همین زشتی است]؛ در برابر خدا پروا کنید، که خدا بازپذیر و مهربان است.
سوره حجرات (49) آیه 12
صفحه
517
سوره
حجرات (49)
آیه
12
1
منظور گمان‌‌های بد است، ولی حُسن ظنّ توصیه هم شده است، به آیه 12 نور(24) توجّه فرمایید.
2
واژه «مَیت» مخفف واژه «مَیت» است.
يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ ﴿۱۳﴾
ای مردم، ما شما را از مرد و زنی آفریدیم و به تیره‌ها و قبیله‌ها تقسیم کردیم تا یکدیگر را بازشناسید؛ بی‌تردید بزرگوارترین شما نزد خدا پرواپیشه‌ترین شماست، قطعاً خدا [به حال شما] دانا و آگاه است.
سوره حجرات (49) آیه 13
صفحه
517
سوره
حجرات (49)
آیه
13
قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَ لَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَ إِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمالِكُمْ شَيْئاً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۴﴾
[پاره‌ای از] بادیه‌نشینان(1) می‌گویند: ایمان آوردیم؛ بگو: ایمان نیاورده‌اید، ولی بگویید اسلام آورده‌ایم و هنوز ایمان در قلبهای شما نفوذ نکرده است(2)؛ اگر از خدا و رسولش اطاعت کنید، از [پاداش] اعمال شما هیچ نخواهد کاست(3)، که خدا آمرزگاری است مهربان.
سوره حجرات (49) آیه 14
صفحه
517
سوره
حجرات (49)
آیه
14
1
به زیرنویس آیه 90 توبه(9) مراجعه فرمایید.
2
منظور همه صحرانشینها نیستند؛ برای توجیه افزوده در آغاز آیه، به آیه 99 توبه(9) توجّه فرمایید.
3
فعل اجوف یایی «لات یلیتُ» با فعل مهموز الفاء «اَلَت یألتُ» که در آیه 21 طور(52) آمده در معنی یکسان است.
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ ﴿۱۵﴾
منحصراً مؤمنان [واقعی] کسانی هستند که به خدا و رسولش ایمان آورده‌اند و تردید نکردند و با اموال و جانهای خویش در راه خدا به مبارزه برخاستند؛ اینانند که [در اعتقاد و عمل] صداقت دارند.
سوره حجرات (49) آیه 15
صفحه
517
سوره
حجرات (49)
آیه
15
قُلْ أَ تُعَلِّمُونَ اللَّهَ بِدِينِكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۶﴾
بگو: آیا می‌خواهید خدا را از دین خویش آگاه کنید؟ در حالی که خدا هر چه در آسمانها و زمین است می‌داند؛ و خدا به هر چیزی داناست(1).
سوره حجرات (49) آیه 16
صفحه
517
سوره
حجرات (49)
آیه
16
1
به نیمه دوّم آیه 32 نجم(53) توجّه فرمایید.
يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَيَّ إِسْلامَكُمْ بَلِ اللَّهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَداكُمْ لِلْإِيمانِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ ﴿۱۷﴾
بر تو منّت می‌نهند که اسلام آورده‌اند؛ بگو: منّتِ اسلامِ خویش بر من منهید؛ بلکه اگر [در ابراز ایمان] صداقت دارید، این خداست که بر شما منّت دارد که شما را به سوی ایمان هدایت نمود.
سوره حجرات (49) آیه 17
صفحه
517
سوره
حجرات (49)
آیه
17
إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ غَيْبَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِما تَعْمَلُونَ ﴿۱۸﴾
خدا اسرار آسمانها و زمین را می‌داند و به آنچه می‌کنید بیناست.
سوره حجرات (49) آیه 18
صفحه
517
سوره
حجرات (49)
آیه
18