إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ ما يُرِيدُ ﴿۱۴﴾
خدا مؤمنانِ نیک‌رفتار را به باغهایی [از بهشت] درآورَد که نهرها در دامن آن جاری است؛ بی‌گمان خدا آنچه بخواهد می‌کند.
سوره حج (22) آیه 14
صفحه
333
سوره
حج (22)
آیه
14
مَنْ كانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّماءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ ما يَغِيظُ ﴿۱۵﴾
هر کس [در مواجهه با مشکلات] تصوّر کرده که خدا هرگز در دنیا و آخرت یاری‌اش نخواهد کرد [و مأیوس و خشمگین شده]، باید یکسره به [خدای خود در] آسمان(1) متوسل شود و [اتکای خود را از غیر خدا] قطع کند؛ آنگاه مشاهده کند آیا تدبیرش موجبات خشم او را از میان خواهد برد(2)؟
سوره حج (22) آیه 15
صفحه
333
سوره
حج (22)
آیه
15
1
برای توجیه افزوده، به آیه 16 ملک(67) توجّه فرمایید؛ و به طوری که غالب مفسّران ذیل آیه 16 ملک(67) گفته‌اند، منظور از «کسی که در آسمان است»، خدای حاکم بر آسمانهاست.
2
این آیه یکی از آیات دشوار قرآن کریم است و به شکلهای دیگری نیز بیان شده است؛ واللّه اعلم.
وَ كَذلِكَ أَنْزَلْناهُ آياتٍ بَيِّناتٍ وَ أَنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يُرِيدُ ﴿۱۶﴾
قرآن را این گونه به صورت آیاتی روشنگر نازل کردیم، و خدا هر که را بخواهد، [بدان] هدایت کند(1).
سوره حج (22) آیه 16
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
16
1
برای توجیه افزوده، با آیه 16 مائده(5) یهدی به اللّه من اتبع رضوانهمقایسه فرمایید.
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ الَّذِينَ هادُوا وَ الصَّابِئِينَ وَ النَّصارى وَ الْمَجُوسَ وَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ ﴿۱۷﴾
خدا میان کسانی که [به آیین اسلام] ایمان آوردند و نیز یهودیان و صابئان(1) و مسیحیان و زرتشتیان و مشرکان، در روز رستاخیز داوری خواهد کرد؛ که خدا بر هر چیزی گواه است.
سوره حج (22) آیه 17
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
17
1
به زیرنویس اوّل آیه 62 بقره(2) مراجعه فرمایید.
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ وَ كَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذابُ وَ مَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ ما يَشاءُ ﴿۱۸﴾
آیا توجّه نکرده‌ای که هر که [و هر چه(1)] در آسمانها و زمین است و [از جمله] خورشید و ماه و ستارگان و کوهساران و درختان و موجودات زنده [با تبعیت گریزناپذیر خود از قوانین عمومی جهان] در قبال خدا خاضع و فروتنند؛ و نیز بسیاری از مردم؛ و فرمانِ مجازات در موردِ بسیاری دیگر [از مردم به خاطرِ سوء استفاده از پدیده محدود اختیار] قطعی شده است؛ و هر که را خدا خوار گرداند، گرامی دارنده‌ای نخواهد داشت؛ که خدا آنچه بخواهد می‌کند.
سوره حج (22) آیه 18
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
18
1
برای توجیه افزوده، به آیه 68 یونس(10) توجّه فرمایید.
هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيابٌ مِنْ نارٍ يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُؤُسِهِمُ الْحَمِيمُ ﴿۱۹﴾
این دو گروه، مخالف یکدیگرند که در مورد صاحب‌اختیارشان به مخاصمه پرداختند؛ و برای انکارورزان جامه‌های آتشین بریده شده [و] آب داغ از فراز سرشان بر آنان ریخته می‌شود(1).
سوره حج (22) آیه 19
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
19
1
به آیه 10 یونس(10) توجّه فرمایید.
يُصْهَرُ بِهِ ما فِي بُطُونِهِمْ وَ الْجُلُودُ ﴿۲۰﴾
[به گونه‌ای که] درون و پوستهاشان به وسیله آن گداخته شود.
سوره حج (22) آیه 20
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
20
وَ لَهُمْ مَقامِعُ مِنْ حَدِيدٍ ﴿۲۱﴾
و گرزهای آهنین(1) [در انتظار] دارند.
سوره حج (22) آیه 21
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
21
1
مقامع: جمع مِقمَعَه: گرز.
كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيها وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ ﴿۲۲﴾
هر گاه از شدّت اندوه بخواهند از مجازات خارج شوند، بدان بازگردانده شوند، و [گفته می‌شود:] مجازات آتش را بچشید(1).
سوره حج (22) آیه 22
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
22
1
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 37 مائده(5) و 107 و 108 مؤمنون(23) آمده است.
إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ يُحَلَّوْنَ فِيها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِباسُهُمْ فِيها حَرِيرٌ ﴿۲۳﴾
و[لی] خدا مؤمنانِ نیک‌رفتار را به باغهایی [از بهشت] درآورَد که نهرها در دامن آن جاری است؛ در آنجا به دستواره‌های زرّین و مروارید آراسته می‌شوند، و لباسشان از دیباست.
سوره حج (22) آیه 23
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
23