لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ أُولئِكَ لَهُمُ الْخَيْراتُ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۸۸﴾
ولی رسول و مؤمنانِ همراه او با اموال و جانهای خویش به مبارزه برخاستند؛ همه نیکوییها خاصّ آنان است و رستگارند(1).
سوره توبه (9) آیه 88
صفحه
201
سوره
توبه (9)
آیه
88
1
به آیات 10 و 11 صف(61) توجّه فرمایید.
أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۸۹﴾
خدا برای آنان باغهایی [از بهشت] آماده کرده که نهرها در دامن آن جاری است و جاودانه در آن به سر برند؛ این است کامیابی بزرگ.
سوره توبه (9) آیه 89
صفحه
201
سوره
توبه (9)
آیه
89
وَ جاءَ الْمُعَذِّرُونَ مِنَ الْأَعْرابِ لِيُؤْذَنَ لَهُمْ وَ قَعَدَ الَّذِينَ كَذَبُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ ﴿۹۰﴾
بخشی از بادیه‌نشینان [با این] که عُذر موجّه داشتند(1) آمدند که به آنان رخصت [شرکت در جنگ] داده شود و کسانی که [در ادّعای ایمان خود] به خدا و رسولش دروغ می‌گفتند، [بدون هیچ عذر و اجازه‌ای] خانه‌نشینی را برگزیدند؛ به کسانی از آنان که [معذور نبودند و حق را] انکار می‌کردند، مجازاتی دردناک خواهد رسید.
سوره توبه (9) آیه 90
صفحه
201
سوره
توبه (9)
آیه
90
1
«اعراب» اسم جمع است و مفرد آن «اعرابی» است که به افراد صحرانشین عربستان می‌گویند و «عرب» هم اسم جمع است که مفرد آن «عربی» است و به افراد شهرنشین می‌گویند.
لَيْسَ عَلَى الضُّعَفاءِ وَ لا عَلَى الْمَرْضى وَ لا عَلَى الَّذِينَ لا يَجِدُونَ ما يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذا نَصَحُوا لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ ما عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۹۱﴾
بر ناتوانان و بیماران(1). و کسانی که برای هزینه [سفر] به چیزی دسترسی ندارند - اگر در مقابل خدا و رسولش، حسن نیت داشته باشند - گناهی نیست [که در جنگ شرکت نکنند]؛ زیرا بر نیکوکاران راهی [برای سرزنش] نیست؛ و خدا آمرزگاری است مهربان؛
سوره توبه (9) آیه 91
صفحه
201
سوره
توبه (9)
آیه
91
1
مرضی: جمع مریض.
وَ لا عَلَى الَّذِينَ إِذا ما أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لا أَجِدُ ما أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ تَوَلَّوْا وَ أَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَناً أَلاَّ يَجِدُوا ما يُنْفِقُونَ ﴿۹۲﴾
و [نیز] نه بر کسانی که چون نزد تو بیایند تا ساز و برگ سفر آنان را [به جنگ] تأمین کنی، بگویی: وسیله‌ای که شما را به آن مجهّز کنم در اختیار ندارم، بازمی‌گردند در حالی که چشمانشان از اینکه چیزی در اختیار ندارند(1) تا [برای تأمین تجهیزات سفر] هزینه کنند، بر اثر اندوه اشکبار شده است.
سوره توبه (9) آیه 92
صفحه
201
سوره
توبه (9)
آیه
92
1
کلمه «أَلاّ» تشکیل شده از «اَن» ناصبه و «لا» ی نفی.
إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَسْتَأْذِنُونَكَ وَ هُمْ أَغْنِياءُ رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَعْلَمُونَ ﴿۹۳﴾
راه [سرزنش و اعتراض] تنها بر ضدّ کسانی [گشوده] است که در عین بی‌نیازی [و داشتن امکانات]، از تو اجازه [معافیت] می‌خواهند [و] به آن تن داده‌اند که همراه زمین گیرها باشند؛ خدا بر دلهاشان مهر [غفلت] نهاده است، از این رو آگاهی ندارند(1)
سوره توبه (9) آیه 93
صفحه
201
سوره
توبه (9)
آیه
93
1
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 87 توبه(همین سوره) آمده است.
يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُلْ لا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبارِكُمْ وَ سَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۹۴﴾
وقتی نزد آنان بازگردید، در برابر شما عذرتراشی می‌کنند؛ بگو: عذر نیاورید که باور نمی‌کنیم؛ خدا ما را از وضع شما آگاه کرده است(1)؛ خدا و رسولش عملکرد شما را خواهند دید؛ آنگاه به پیشگاه خدای دانای نهان و آشکار بازگردانده می‌شوید و شما را به آنچه می‌کردید، آگاه می‌سازد(2).
سوره توبه (9) آیه 94
صفحه
202
سوره
توبه (9)
آیه
94
1
نمونه دیگرِ اطلاع غیبی موردی و استثنایی رسول اکرم از حوادث محیط، در آیه 3 تحریم(66) آمده است. آیات 101 و 105 توبه(همین سوره) جنبه‌های نفی و اثباتی علم پیامبر را از حوادث محیط نشان می‌دهد.
2
به آیه 22 ق(50) توجّه فرمایید.
سَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ إِذَا انْقَلَبْتُمْ إِلَيْهِمْ لِتُعْرِضُوا عَنْهُمْ فَأَعْرِضُوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ جَزاءً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۹۵﴾
وقتی نزد آنان بازمی‌گردید، شما را به خدا سوگند می‌دهند که از آنان چشم بپوشید؛ از آنان روی گردانید، که پلیدند و به سزای دستاوردشان جایگاهشان دوزخ است.
سوره توبه (9) آیه 95
صفحه
202
سوره
توبه (9)
آیه
95
يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى عَنِ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ ﴿۹۶﴾
برای شما سوگند یاد می‌کنند تا از آنان خشنود شوید؛ اگر [بفرض] شما [هم] از آنها خشنود شوید، خدا هرگز از منحرفان خشنود نخواهد بود(1).
سوره توبه (9) آیه 96
صفحه
202
سوره
توبه (9)
آیه
96
1
به آیه 62 توبه(همین سوره) که روشن‌تر بیان کرده توجّه فرمایید.
الْأَعْرابُ أَشَدُّ كُفْراً وَ نِفاقاً وَ أَجْدَرُ أَلاَّ يَعْلَمُوا حُدُودَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿۹۷﴾
بادیه‌نشین‌ها(1) [غالبا(2)] از نظر کفر و نفاق سخت‌ترند و محتمل‌تر به اینکه احکامی که خدا بر رسولش نازل کرده است ندانند؛ و خدا دانایی است فرزانه.
سوره توبه (9) آیه 97
صفحه
202
سوره
توبه (9)
آیه
97
1
«اعراب» اسم جمع است و مفرد آن «اعرابی» است به معنی بادیه نشین و عرب هم اسم جمع است و مفرد آن «عربی» است به معنی شهرنشین.
2
برای توجیه افزوده، به دو آیه بعد توجّه فرمایید.