فَإِنْ رَجَعَكَ اللَّهُ إِلى طائِفَةٍ مِنْهُمْ فَاسْتَأْذَنُوكَ لِلْخُرُوجِ فَقُلْ لَنْ تَخْرُجُوا مَعِيَ أَبَداً وَ لَنْ تُقاتِلُوا مَعِيَ عَدُوًّا إِنَّكُمْ رَضِيتُمْ بِالْقُعُودِ أَوَّلَ مَرَّةٍ فَاقْعُدُوا مَعَ الْخالِفِينَ ﴿۸۳﴾
اگر خدا تو را [از جنگ تبوک، پیروز] به سوی گروهی از ایشان [به مدینه] بازگردانید(1) و از تو اجازه خروج [برای جنگ دیگری] خواستند، بگو: شما هرگز [برای جنگ] همراه من [از شهر] خارج نخواهید شد، و در کنار من با هیچ دشمنی جنگ نخواهید کرد؛ زیرا این شما بودید که از آغاز، تن به [کنار] نشستن دادید، پس با [سایر] خانه نشینان [به جای خود] بنشینید(2).200
توبه (9)
83
«رَجَعَ» از افعال دووجهی است که در مواردی میتواند لازم باشد آیه 150 اعراف(7) و در مواردی میتواند متعدی باشد مثل آیه مورد بحث و نیز آیه 40 طه(20).
به آیه 87 توبه(همین سوره) توجّه فرمایید.
وَ لا تُصَلِّ عَلى أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَداً وَ لا تَقُمْ عَلى قَبْرِهِ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ ماتُوا وَ هُمْ فاسِقُونَ ﴿۸۴﴾
هرگز بر هیچ یک از آنان که از دنیا میرود اقامه نماز مکن و بر گورشان مایست؛ آنان خدا و رسولش را انکار کردند و در حال انحراف جان سپردند.200
توبه (9)
84
وَ لا تُعْجِبْكَ أَمْوالُهُمْ وَ أَوْلادُهُمْ إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُعَذِّبَهُمْ بِها فِي الدُّنْيا وَ تَزْهَقَ أَنْفُسُهُمْ وَ هُمْ كافِرُونَ ﴿۸۵﴾
اموال و فرزندانشان تو را به شگفتی نیاورد؛ خدا میخواهد آنان را به همین [وسیله] در دنیا به رنج افکنَد و در حالِ انکار جان سپرند.200
توبه (9)
85
وَ إِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللَّهِ وَ جاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اسْتَأْذَنَكَ أُولُوا الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَ قالُوا ذَرْنا نَكُنْ مَعَ الْقاعِدِينَ ﴿۸۶﴾
وقتی که سورهای نازل گردد که به خدا ایمان آورید و همراه رسولش به مبارزه برخیزید، توانگرانِ(1) آنان از تو اجازه [معافیت] میخواهند و میگویند: بگذار تا همراه وانشستگان باشیم.200
توبه (9)
86
لفظ «اولوا» به معنی صاحبان یا دارندگان، جمع است و مفرد آن میشود «ذو».
رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طُبِعَ عَلى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ ﴿۸۷﴾
راضی شدند که در کنار زمین گیرها(1) باشند، لذا بر دلهاشان مُهر [غفلت] زده شده است(2) و [حقایق را] درنمییابند.201
توبه (9)
87
خوالف: جمع خالفه: بازمانده.
علت آن را در آیات 10 بقره(2) ، 125 توبه(همین سوره) ، نیمه دوّم آیه 5 صف(61) و 3 منافقون(63) جستجو فرمایید.
لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ أُولئِكَ لَهُمُ الْخَيْراتُ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۸۸﴾
ولی رسول و مؤمنانِ همراه او با اموال و جانهای خویش به مبارزه برخاستند؛ همه نیکوییها خاصّ آنان است و رستگارند(1).201
توبه (9)
88
به آیات 10 و 11 صف(61) توجّه فرمایید.
أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۸۹﴾
خدا برای آنان باغهایی [از بهشت] آماده کرده که نهرها در دامن آن جاری است و جاودانه در آن به سر برند؛ این است کامیابی بزرگ.201
توبه (9)
89
وَ جاءَ الْمُعَذِّرُونَ مِنَ الْأَعْرابِ لِيُؤْذَنَ لَهُمْ وَ قَعَدَ الَّذِينَ كَذَبُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ ﴿۹۰﴾
بخشی از بادیهنشینان [با این] که عُذر موجّه داشتند(1) آمدند که به آنان رخصت [شرکت در جنگ] داده شود و کسانی که [در ادّعای ایمان خود] به خدا و رسولش دروغ میگفتند، [بدون هیچ عذر و اجازهای] خانهنشینی را برگزیدند؛ به کسانی از آنان که [معذور نبودند و حق را] انکار میکردند، مجازاتی دردناک خواهد رسید.201
توبه (9)
90
«اعراب» اسم جمع است و مفرد آن «اعرابی» است که به افراد صحرانشین عربستان میگویند و «عرب» هم اسم جمع است که مفرد آن «عربی» است و به افراد شهرنشین میگویند.
لَيْسَ عَلَى الضُّعَفاءِ وَ لا عَلَى الْمَرْضى وَ لا عَلَى الَّذِينَ لا يَجِدُونَ ما يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذا نَصَحُوا لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ ما عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۹۱﴾
بر ناتوانان و بیماران(1). و کسانی که برای هزینه [سفر] به چیزی دسترسی ندارند - اگر در مقابل خدا و رسولش، حسن نیت داشته باشند - گناهی نیست [که در جنگ شرکت نکنند]؛ زیرا بر نیکوکاران راهی [برای سرزنش] نیست؛ و خدا آمرزگاری است مهربان؛201
توبه (9)
91
مرضی: جمع مریض.
وَ لا عَلَى الَّذِينَ إِذا ما أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لا أَجِدُ ما أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ تَوَلَّوْا وَ أَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَناً أَلاَّ يَجِدُوا ما يُنْفِقُونَ ﴿۹۲﴾
و [نیز] نه بر کسانی که چون نزد تو بیایند تا ساز و برگ سفر آنان را [به جنگ] تأمین کنی، بگویی: وسیلهای که شما را به آن مجهّز کنم در اختیار ندارم، بازمیگردند در حالی که چشمانشان از اینکه چیزی در اختیار ندارند(1) تا [برای تأمین تجهیزات سفر] هزینه کنند، بر اثر اندوه اشکبار شده است.201
توبه (9)
92
کلمه «أَلاّ» تشکیل شده از «اَن» ناصبه و «لا» ی نفی.