وَ إِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ أَنَّها لَكُمْ وَ تَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ وَ يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ وَ يَقْطَعَ دابِرَ الْكافِرِينَ ﴿۷﴾
[به یاد آرید] هنگامی را که دستیابی به یکی از دو گروهِ [کاروان تجاری قریش یا لشکر ابوسفیان] را خدا به شما وعده می‌داد و شما دوست می‌داشتید که [کاروانِ] غیرمسلّح نصیب شما شود(1)، و[لی] خدا اراده داشت با تمهیدات خویش، حق را پابرجا کند و انکارورزان را ریشه کن نماید [لذا شما را با لشکر قریش درگیر ساخت و یاری داد(2)]؛177
انفال (8)
7
بنابر شواهد تاریخی، مهاجرین در مدینه در فقر و دشواری به سر می‌بردند و از سوی دیگر کفّار قریش اموال عدّه‌ای از آنها را در مکه تصاحب کرده بودند و بعضی از مهاجران را که اموالی داشتند، هنگام هجرت ناچار کردند مایملک خود را واگذار کنند. در این شرایط قافله تجاری قریش از شام به مکه مراجعت می‌کرد و مسلمان‌‌ها به فکر افتادند برای جبران اموال مسروقه خود به کاروان حمله کنند. ابوسفیان رئیس کاروان که متوجّه موضوع شده بود، از مکه کمک خواست و سپاهی برای محافظت قافله، راهی حومه مدینه شدند ولی قافله تجاری با تغییر مسیر خود، از چنگ مسلمین فرار کرد و مسلمان‌‌ها با سپاه مسلّح روبرو شدند.
یعنی خدا می‌خواست مسلمانان فقط به استرداد اموال مسروقه خود راضی نباشند، و با سارقین وارد معرکه شوند.
لِيُحِقَّ الْحَقَّ وَ يُبْطِلَ الْباطِلَ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ ﴿۸﴾
تا حق را مستقر کند و باطل را به زوال کشاند، هرچند بزهکاران ناخشنود باشند.177
انفال (8)
8
إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِكَةِ مُرْدِفِينَ ﴿۹﴾
[به یاد آرید] زمانی را [که در لحظه‌های حساس میدان بدر] با فریاد از صاحب‌اختیارتان یاری می‌خواستید و او پذیرفت [و گفت] که: شما را به هزار فرشته که به دنبالشان گروههای دیگری است(1) یاری می‌کنم.178
انفال (8)
9
فرشته‌های امدادگر ابتدا هزار تن بودند، بعد سه هزار تن شدند و بعد پنج هزار تن؛ به آیات 124 و 125 آل‌عمران(3) توجّه فرمایید.
وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ إِلاَّ بُشْرى وَ لِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُكُمْ وَ مَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿۱۰﴾
خدا این [اعزام فرشتگان] را تنها برای بشارت مقرّر داشت تا [امیدوار شوید] و دلهای شما بدان آرامش یابد؛ و یاری [و پیروزی] جز از جانب خدا نیست، که خدا فرادستی فرزانه است.178
انفال (8)
10
إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ يُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطانِ وَ لِيَرْبِطَ عَلى قُلُوبِكُمْ وَ يُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ ﴿۱۱﴾
به یاد آر وقتی که [در شبِ پراضطرابِ درگیری بدر، خدا] شما را در پرده آن خواب سبک که آرامشی از جانب او بود می‌پوشانْد و بارانی از آسمان فرستاد [که در گودالها جمع شد] تا شما را بدان پاک کند و اضطراب وسوسه شیطان را [که بی‌آبی موجب شکست خواهد شد] از شما بزداید و دلهای شما را گرم و گامهایتان را از اثرش استوار سازد.178
انفال (8)
11
إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى الْمَلائِكَةِ أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِينَ آمَنُوا سَأُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ الْأَعْناقِ وَ اضْرِبُوا مِنْهُمْ كُلَّ بَنانٍ ﴿۱۲﴾
[به یاد آرید] آن دم را که صاحب‌اختیارت به فرشتگان وحی می‌کرد که من با شما هستم؛ مؤمنان را پایمردی دهید؛ به زودی در دل انکارورزان هراس می‌افکنم، پس [شما مجاهدان] بر فراز گردنها [یشان] بزنید و دستهای [قدرت]شان را قطع کنید.178
انفال (8)
12
ذلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ يُشاقِقِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ ﴿۱۳﴾
این [عقوبت] از آن جهت بود که با خدا و رسولش به مخالفت برخاستند؛ و هر که با خدا و رسولش مخالفت ورزد، [بداند که] خدا سخت‌کیفر است.178
انفال (8)
13
ذلِكُمْ فَذُوقُوهُ وَ أَنَّ لِلْكافِرِينَ عَذابَ النَّارِ ﴿۱۴﴾
این است(1) [کیفر دنیا]، آن را بچشید، و انکارورزان مجازات آتش را [نیز در پیش] خواهند داشت.178
انفال (8)
14
در مورد کلمه «ذلکم» به زیرنویس آیه 95 انعام(6) مراجعه فرمایید. کلمه «ذلکم» در آیه 18 انفال(همین سوره) نیز از همین مقوله است.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ ﴿۱۵﴾
ای ایمان‌آوردگان(1)، چون با [انبوه] انکارورزان در جنک(2) روبرو شدید، پشت به آنان نکنید؛178
انفال (8)
15
به زیرنویس آیه 29 نساء(4) و زیرنویس اوّل آیه 267 بقره(2) مراجعه فرمایید.
«زَحف» به معنی خزیدن روی زمین است. و مجازاً در مورد حرکت لشگر انبوه جنگی بکار می‌رود، زیرا به هنگام پیشروی لشگر بزرگ پیاده، از دور چنین می‌نماید که گویی بر سینه صحرا می‌خزند.
وَ مَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلى فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿۱۶﴾
و هر که در آن هنگام به عقب بازگردد - مگر برای تاکتیک جنگی یا پیوستن به گروهی دیگر - به خشم خدا گرفتار خواهد شد و جایگاهش دوزخ است؛ و بد سرانجامی است.178
انفال (8)
16