ما كانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَكُونَ لَهُ أَسْرى حَتَّى يُثْخِنَ فِي الْأَرْضِ تُرِيدُونَ عَرَضَ الدُّنْيا وَ اللَّهُ يُرِيدُ الْآخِرَةَ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿۶۷﴾
هیچ پیامبری را نسزد که [با انگیزه اخذ سَر بها] اسیرانی(1) بگیرد تا آنکه [بدین وسیله] در منطقه چیره شود؛ شما بهره [ناپایدار] دنیا را می‌خواهید و خدا [حیاتِ] آخرت را [برای شما] می‌خواهد؛ و [آگاه باشید که] خدا فرادستی فرزانه است.185
انفال (8)
67
أَسری: جمع اسیر.
لَوْ لا كِتابٌ مِنَ اللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمْ فِيما أَخَذْتُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ ﴿۶۸﴾
اگر فرمان سابق خدا نبود [که قبل از ابلاغ حکم و قانون، کیفر ندهد(1)] به خاطر اسیرانی که [با هدفِ گرفتن سَر بها] گرفتید، مجازاتی بزرگ دامنگیرتان می‌شد.185
انفال (8)
68
برای توجیه افزوده، به بخش آخر آیه 15 اسراء(17) توجّه فرمایید.
فَكُلُوا مِمَّا غَنِمْتُمْ حَلالاً طَيِّباً وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۶۹﴾
[ولی اکنون] آنچه فرا چنگ آورده‌اید، حلال و گوارا بخورید و در برابر خدا پروا کنید(1)، که خدا آمرزگاری است مهربان.185
انفال (8)
69
تقوی همان نیروی تسلّط بر نفس و کنترل آن در برابر تمایلات نفس است. معنی دقیق تقوی، خویشتن‌بانی است.
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِمَنْ فِي أَيْدِيكُمْ مِنَ الْأَسْرى إِنْ يَعْلَمِ اللَّهُ فِي قُلُوبِكُمْ خَيْراً يُؤْتِكُمْ خَيْراً مِمَّا أُخِذَ مِنْكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۷۰﴾
ای پیامبر، به اسیرانی که در دست شما هستند، [به هنگام آزادشدنشان] بگو: اگر [با پذیرش توحید،] خدا خیری در دل شما مشاهده کند، بهتر از آنچه [به عنوان فدیه] از شما گرفته شده، به شما ارزانی خواهد داشت و شما را می‌بخشاید، که خدا آمرزگاری است مهربان.186
انفال (8)
70
وَ إِنْ يُرِيدُوا خِيانَتَكَ فَقَدْ خانُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ فَأَمْكَنَ مِنْهُمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿۷۱﴾
اگر قصد خیانت با تو داشته باشند، [بدان که] قبلاً هم [با عناد و انکار خود] به خدا خیانت ورزیده‌اند، ولی خدا [تو را] بر آنان تسلّط داد(1)؛ و خدا دانایی فرزانه است.186
انفال (8)
71
از اسیرانی که با پرداخت فدیه آزاد می‌شدند، تعهّد گرفته می‌شد که از آن پس، به جنگ با مسلمانان نیایند و با مشرکین علیه مسلمانان همدست نشوند. در این آیه خدا به مسلمانان می‌فرماید: اگر هم عهد خود را شکستند، خدا باز هم رسول خود را بر آنها پیروز می‌گرداند. در این آیه تصریح شده است که مسلمانان نمی‌توانند - به صرف حدس و گمان بر خیانت اسیران پس از آزادی - رعایت قانون را در مورد آنها کنار بگذارند. این دستور، مشابه دستوری است که در آیات 61 و 62 انفال(همین سوره) آمده است که پیشنهاد صلح دشمن را - حتّی اگر احساس کنی قصد فریب دارند - بپذیر و بر خدا توکل کن.
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الَّذِينَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يُهاجِرُوا ما لَكُمْ مِنْ وَلايَتِهِمْ مِنْ شَيْءٍ حَتَّى يُهاجِرُوا وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلاَّ عَلى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ مِيثاقٌ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿۷۲﴾
کسانی که ایمان آوردند و [در راه عقیده از وطن] هجرت کردند و با اموال و جانهای خویش در راه خدا به مبارزه برخاستند و کسانی که [در مدینه مهاجران را] پناه و یاری دادند، دوستان یکدیگرند؛ و کسانی که ایمان آورده، و مهاجرت نکردند، مادام که هجرت نکرده‌اند، هیچ گونه دوستی با آنان نخواهید داشت؛ امّا اگر به خاطر دین [درگیر شدند و] از شما یاری طلبیدند، یاری‌شان وظیفه شماست(1)، مگر اینکه [درگیری آنان] بر ضدّ گروهی باشد که میان شما و آنان پیمان [ترک مخاصمه] باشد؛ و خدا به آنچه می‌کنید بیناست.186
انفال (8)
72
به آیه 75 نساء(4) توجّه فرمایید.
وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ إِلاَّ تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَ فَسادٌ كَبِيرٌ ﴿۷۳﴾
انکارورزان هم دوستان [و مدافعان] یکدیگرند. اگر دستور [کمک به مؤمنین مکه] را [رعایت] نکنید، فتنه و فسادی بزرگ(1) در این سرزمین روی خواهد داد.186
انفال (8)
73
برای روشن شدن معنی و مفهوم فتنه مورد بحث در این آیه، به زیرنویس آیه 193 بقره(2) مراجعه فرمایید.
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الَّذِينَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِيمٌ ﴿۷۴﴾
کسانی که ایمان آوردند و در راه خدا هجرت کردند و به مبارزه برخاستند و نیز کسانی که [در مدینه مهاجران را] پناه و یاری دادند، به حقیقت اهل ایمانند؛ [و] آمرزش و روزی فاخر دارند.186
انفال (8)
74
وَ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْ بَعْدُ وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا مَعَكُمْ فَأُولئِكَ مِنْكُمْ وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ فِي كِتابِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۷۵﴾
و کسانی که بعداً ایمان آورده، هجرت کردند و به اتّفاق شما به مبارزه برخاستند، از شما هستند؛ و[لی] در کتاب خدا، خویشاوندان نسبت به آنان [در مورد نیکی و انفاق] سزاوارترند؛ که خدا به هر امری داناست.186
انفال (8)
75