انْظُرْ كَيْفَ كَذَبُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۲۴﴾
ببین چگونه [دعاوی] خود را تکذیب میکنند و بتهایی که به باطل عَلَم میکردند، از نظرشان ناپدید گشت.130
انعام (6)
24
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ وَ جَعَلْنا عَلى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لا يُؤْمِنُوا بِها حَتَّى إِذا جاؤُكَ يُجادِلُونَكَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هذا إِلاَّ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿۲۵﴾
پارهای از آنان [در ظاهر] به [گفتار] تو گوش فرا میدهند، و[لی] بر دلهاشان پرده(1) و بر گوشهاشان سنگینی نهادیم(2) تا آن [پیام] را درنیابند؛ و هر آیتی را که مشاهده کنند باور نمیآورند؛ وقتی هم که به سراغ تو آیند، انکارورزان با تو مجادله میکنند [و] میگویند: این [کتاب] چیزی جز افسانههای(3) پیشینیان نیست.130
انعام (6)
25
آکنه: جمع کنان: پرده.
علت آن را در آیات 10 بقره(2) ، 155 نساء(4) ، 125 توبه(9) و نیمه دوّم 5 صف(61) ملاحظه فرمایید.
اساطیر: جمع اسطورَه: افسانه.
وَ هُمْ يَنْهَوْنَ عَنْهُ وَ يَنْأَوْنَ عَنْهُ وَ إِنْ يُهْلِكُونَ إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ وَ ما يَشْعُرُونَ ﴿۲۶﴾
آنان [دیگران را هم] از [پیروی] قرآن بازمیدارند و خود نیز از آن کناره میگیرند؛ در حالی که تنها خود را به هلاکت میاندازَند و نمیفهمند.130
انعام (6)
26
وَ لَوْ تَرى إِذْ وُقِفُوا عَلَى النَّارِ فَقالُوا يا لَيْتَنا نُرَدُّ وَ لا نُكَذِّبَ بِآياتِ رَبِّنا وَ نَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۲۷﴾
و کاش آنان را هنگامی که در برابر آتش بازداشت شدهاند، مشاهده میکردی که [با حسرت] خواهند گفت: کاش [به دنیا] بازگردانده شویم و آیات صاحباختیار خود را دروغ نشمریم و در زمره مؤمنان قرار گیریم(1).130
انعام (6)
27
معنی و مفهوم این آیه، به بیان دیگر در آیات 100 مؤمنون(23) و 12 سجده(32) آمده است.
بَلْ بَدا لَهُمْ ما كانُوا يُخْفُونَ مِنْ قَبْلُ وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْهُ وَ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ ﴿۲۸﴾
[چنین نیست که به راه آمده باشند] بلکه اعمال و نیاتی که قبلاً پنهان میکردند، در برابرشان آشکار شده؛ و اگر [هم به دنیا] بازگردانده شوند، همان رفتاری را که از آن نهی شدهاند از سر گیرند و مسلّماً دروغپردازند.131
انعام (6)
28
وَ قالُوا إِنْ هِيَ إِلاَّ حَياتُنَا الدُّنْيا وَ ما نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ ﴿۲۹﴾
میگفتند: جز زندگی دنیای ما هیچ [خبری] نیست و هرگز برانگیخته نخواهیم شد.131
انعام (6)
29
وَ لَوْ تَرى إِذْ وُقِفُوا عَلى رَبِّهِمْ قالَ أَ لَيْسَ هذا بِالْحَقِّ قالُوا بَلى وَ رَبِّنا قالَ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ﴿۳۰﴾
کاش آنان را هنگامی که در برابر صاحباختیارشان بازداشت شدهاند(1) مشاهده میکردی؛ که [خدا به آنان] گوید: آیا این [آتش(2)] حق [شما] نیست؟ گویند: چرا، سوگند به صاحباختیارمان؛ [آنگاه خدا] گوید: پس به سزای آن که انکار میورزیدید، مجازات را بچشید.131
انعام (6)
30
به آیه 6 مطففین(83) توجّه فرمایید.
برای توجیه افزوده، به آیه 34 احقاف(46) توجّه فرمایید.
قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِلِقاءِ اللَّهِ حَتَّى إِذا جاءَتْهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً قالُوا يا حَسْرَتَنا عَلى ما فَرَّطْنا فِيها وَ هُمْ يَحْمِلُونَ أَوْزارَهُمْ عَلى ظُهُورِهِمْ أَلا ساءَ ما يَزِرُونَ ﴿۳۱﴾
به راستی کسانی که لقای خدا را دروغ شمردند، به زیان افتادند؛ و چون رستاخیز ناگهان فرا رسد، در حالی که بار سنگین(1) گناهان خویش را بر پشت حمل میکنند، خواهند گفت: دریغ از غفلتی که در دنیا کردیم(2)؛ آگاه باشید که بار بدی بر دوش دارند.131
انعام (6)
31
اوزار: جمع وزر: بار سنگین.
مفهوم این آیه به بیان سادهتر در آیات 39 مریم(19) و 56 زمر(39) آمده است.
وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ لَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ ﴿۳۲﴾
زندگانی دنیا جز بازیچه و سرگرمی نیست و سرای آخرت برای پرواپیشگان بهتر است؛ آیا خردورزی نمیکنید(1)؟131
انعام (6)
32
به آیات 1-2 تکاثر(102) توجّه فرمایید.
قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا يُكَذِّبُونَكَ وَ لكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآياتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ ﴿۳۳﴾
میدانیم که گفتار انکارورزان تو را اندوهگین میکند(1)، ولی در واقع تو را دروغپرداز نمیشمرند، بلکه این ستمگران آیات خدا را دانسته انکار میکنند(2).131
انعام (6)
33
«جَحد» مصدر فعل «یَجحَدون» به این معنی است که انسان در دل به درستی چیزی ایمان دارد ولی به زبان انکار کند، به آیات 130 انعام(6) و 14 نمل(27) توجّه فرمایید.