وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَ إِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۱۷﴾
و اگر خدا [به منظور آزمون یا کیفر] تو را گزندی برساند، بردارندهای جز خودش وجود ندارد؛ و اگر به تو خیری رساند، [هیچ کس بازدارنده افزونبخشی او نخواهد شد و(1)] اوست که بر هر کاری تواناست(2).129
انعام (6)
17
برای توجیه افزوده، به آیه 107 یونس(10) توجّه فرمایید.
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 17 احزاب(33) و 2 فاطر(35) ، 107 یونس(10) و 38 زمر(39) آمده است.
وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ ﴿۱۸﴾
اوست که بر بندگان خویش قاهر و مسلّط است(1)؛ و اوست فرزانه و آگاه.129
انعام (6)
18
مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیه 93 مریم(19) آمده است.
قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ أَ إِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ آلِهَةً أُخْرى قُلْ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّنِي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ ﴿۱۹﴾
بگو: گواهی چه کسی برتر و بزرگتر است؟ [آنگاه] بگو: [گواهی] خدا؛ [که] میان من و شما گواه است؛ و این قرآن [از جانب او] بر من وحی شده است تا به وسیله آن شما و هر که را [پیام آن به او] برسد، هشدار دهم؛ آیا نظر شما این است که در کنار خدا معبودان(1) دیگری هست؟ و بگو: من هرگز چنین نظری نخواهم داد؛ بگو: تنها او معبود یگانه است و من از آنچه [در قدرت با او] شریک میدانید، بری هستم.130
انعام (6)
19
آلهه: جمع اله.
الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يَعْرِفُونَهُ كَما يَعْرِفُونَ أَبْناءَهُمُ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ ﴿۲۰﴾
اهلکتاب پیامبر را چنان میشناسند که فرزندان خویش را؛ [با وجود این] آنان که خود را به زیان انداختند، ایمان نمیآرند(1).130
انعام (6)
20
این کتمان حق در آیه 101 بقره(2) هم آمده است.
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِآياتِهِ إِنَّهُ لا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ ﴿۲۱﴾
کیست ستمکارتر از آن که دروغ به خدا نسبت دهد(1) یا آیات او را دروغ شمارد؟ به راستی ستمگران رستگار نخواهند شد.130
انعام (6)
21
مصداق آن را در آیه 79 بقره(2) و سرانجامشان را در آیه 18 هود(11) ملاحظه فرمایید.
وَ يَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا أَيْنَ شُرَكاؤُكُمُ الَّذِينَ كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ ﴿۲۲﴾
و [به یاد آر] روزی را که همگان را احضار میکنیم(1)، آنگاه به شرکورزان خطاب کنیم(2): افرادی که معبود خود تصوّر میکردید، کجا هستند(3)130
انعام (6)
22
برای توجیه ترجمه «حشر» به بخش پایانی آیه 61 قصص(28) توجّه فرمایید.
تناقضی با آیه 174 بقره(2) ندارد؛ به زیرنویس اول آن آیه مراجعه فرمایید.
به آیه 48 فصلت(41) توجّه فرمایید.
ثُمَّ لَمْ تَكُنْ فِتْنَتُهُمْ إِلاَّ أَنْ قالُوا وَ اللَّهِ رَبِّنا ما كُنَّا مُشْرِكِينَ ﴿۲۳﴾
عذرشان همین است که: سوگند به خدا، صاحباختیارمان که ما مشرک نبودیم.130
انعام (6)
23
انْظُرْ كَيْفَ كَذَبُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۲۴﴾
ببین چگونه [دعاوی] خود را تکذیب میکنند و بتهایی که به باطل عَلَم میکردند، از نظرشان ناپدید گشت.130
انعام (6)
24
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ وَ جَعَلْنا عَلى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لا يُؤْمِنُوا بِها حَتَّى إِذا جاؤُكَ يُجادِلُونَكَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هذا إِلاَّ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿۲۵﴾
پارهای از آنان [در ظاهر] به [گفتار] تو گوش فرا میدهند، و[لی] بر دلهاشان پرده(1) و بر گوشهاشان سنگینی نهادیم(2) تا آن [پیام] را درنیابند؛ و هر آیتی را که مشاهده کنند باور نمیآورند؛ وقتی هم که به سراغ تو آیند، انکارورزان با تو مجادله میکنند [و] میگویند: این [کتاب] چیزی جز افسانههای(3) پیشینیان نیست.130
انعام (6)
25
آکنه: جمع کنان: پرده.
علت آن را در آیات 10 بقره(2) ، 155 نساء(4) ، 125 توبه(9) و نیمه دوّم 5 صف(61) ملاحظه فرمایید.
اساطیر: جمع اسطورَه: افسانه.
وَ هُمْ يَنْهَوْنَ عَنْهُ وَ يَنْأَوْنَ عَنْهُ وَ إِنْ يُهْلِكُونَ إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ وَ ما يَشْعُرُونَ ﴿۲۶﴾
آنان [دیگران را هم] از [پیروی] قرآن بازمیدارند و خود نیز از آن کناره میگیرند؛ در حالی که تنها خود را به هلاکت میاندازَند و نمیفهمند.130
انعام (6)
26