وَ نُوحاً إِذْ نادى مِنْ قَبْلُ فَاسْتَجَبْنا لَهُ فَنَجَّيْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ ﴿۷۶﴾
و نوح را [یاد کن]، آنگاه که قبل از آن ندا داد(1) و اجابتش کردیم و او و کسانش را(2) از اندوه بزرگ(3) نجات دادیم(4).328
انبیاء (21)
76
درخواست نوح در آیه 10 قمر(54) آمده است.
منظور اهل بیت او و گروندگان به اوست که عدّه قلیلی بودند و در آیه 40 هود(11) آمده است.
منظور زخم زبانها و تمسخر مردم است؛ به آیات 27 و 32 و 38 هود(11) توجّه فرمایید.
اجابت دعای نوح است که در آیه 118 شعراء(26) آمده است.
وَ نَصَرْناهُ مِنَ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا إِنَّهُمْ كانُوا قَوْمَ سَوْءٍ فَأَغْرَقْناهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿۷۷﴾
و او را در برابر گروهی که آیات ما را دروغ شمردند، یاری کردیم [و رهایی بخشیدیم(1)]؛ چرا که آنان گروه ناشایسته‌ای بودند و همگی‌شان را غرق کردیم.328
انبیاء (21)
77
معمولاً «نصر» به وسیله «علی» به مفعول دوم متعدی می‌شود، مثللاً در آیه 286 بقره(2) می‌فرماید فانصرنا علی القوم الکافرین ولی در اینجا کلمه «من» به کار رفته است زیرا منظور یاری دادن توأم با نجات است، چرا که ماده «نجات» با «من» متعدی می‌شود. مثلاً در آیه 86 یونس(10) می‌فرماید و نجنا برحمتک من القوم الکافرین.
وَ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ إِذْ يَحْكُمانِ فِي الْحَرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِيهِ غَنَمُ الْقَوْمِ وَ كُنَّا لِحُكْمِهِمْ شاهِدِينَ ﴿۷۸﴾
داود و سلیمان را [به یاد آر]، آنگاه که در مورد کشتزاری که گوسفندان قوم، شب هنگام در آن چَرا کرده بودند، داوری می‌کردند، و ما شاهد قضاوت آنان بودیم.328
انبیاء (21)
78
فَفَهَّمْناها سُلَيْمانَ وَ كُلاًّ آتَيْنا حُكْماً وَ عِلْماً وَ سَخَّرْنا مَعَ داوُدَ الْجِبالَ يُسَبِّحْنَ وَ الطَّيْرَ وَ كُنَّا فاعِلِينَ ﴿۷۹﴾
داوری حق را به سلیمان تفهیم کردیم، و هر یک [از آن دو] را فرزانگی و دانش عطا کردیم، و کوهها و پرندگان را در خدمت داود گماشتیم که تسبیح می‌گفتند؛ و به خوبی انجام دادیم.328
انبیاء (21)
79
وَ عَلَّمْناهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَكُمْ لِتُحْصِنَكُمْ مِنْ بَأْسِكُمْ فَهَلْ أَنْتُمْ شاكِرُونَ ﴿۸۰﴾
برای شما ساختن زره را به او آموختیم تا شما را از آسیب کارزار محافظت کند، آیا سپاس می‌دارید؟328
انبیاء (21)
80
وَ لِسُلَيْمانَ الرِّيحَ عاصِفَةً تَجْرِي بِأَمْرِهِ إِلى الْأَرْضِ الَّتِي بارَكْنا فِيها وَ كُنَّا بِكُلِّ شَيْءٍ عالِمِينَ ﴿۸۱﴾
و تندباد را برای [خدمت به] سلیمان [قرار دادیم] که به فرمان او به سرزمین [شام] که در آن برکت ایجاد کرده بودیم، روان بود(1)؛ و ما به هر چیزی آگاه بودیم.328
انبیاء (21)
81
سرعت باد تحت فرمانش را در آیه 12 سبأ(34) و نحوه حرکتش را در آیه 36 ص(38) ملاحظه فرمایید.
وَ مِنَ الشَّياطِينِ مَنْ يَغُوصُونَ لَهُ وَ يَعْمَلُونَ عَمَلاً دُونَ ذلِكَ وَ كُنَّا لَهُمْ حافِظِينَ ﴿۸۲﴾
و نیز بعضی از دیوان را [در خدمتش گماشتیم] که به سود او در دریا غوّاصی می‌کردند و [یا] به کارهای دیگری می‌پرداختند(1)؛ و آنها را [از تمرد] حفظ می‌کردیم؛329
انبیاء (21)
82
شرح کارهای مختلف آنها در آیه 13 سبأ(34) آمده است.
وَ أَيُّوبَ إِذْ نادى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ ﴿۸۳﴾
و ایّوب را [به یاد آر(1)]، آنگاه که صاحب‌اختیارش را ندا داد که: سختی و گزند(2) به من روی آورده است و تو مهربانترین مهربانانی.329
انبیاء (21)
83
برای توجیه افزوده، به آیه 41 ص(38) توجّه فرمایید.
در قرآن «ضَرّ» به فتح و ضم «ض» هر دو آمده است. ضرّ با فتحه در مقابل نفع آمده مثل آیات 76 مائده(5) و 13 حج(22) ، ضُرّ با ضمه مربوط به دشواری جسمی است مثل همین آیه و آیه 88 یوسف(12).
فَاسْتَجَبْنا لَهُ فَكَشَفْنا ما بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَ آتَيْناهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ ذِكْرى لِلْعابِدِينَ ﴿۸۴﴾
درخواستش را پذیرفتیم و مشکلاتی را که داشت از میان برداشتیم و خانواده [ازدست رفته] اش را دوچندان به او بازدادیم، به عنوان رحمتی از جانب ما و تذکری برای عبادت‌پیشگان(1).329
انبیاء (21)
84
شرح بیشتر ماجرای ایّوب، در سوره ص(38) آیات 42 به بعد آمده است.
وَ إِسْماعِيلَ وَ إِدْرِيسَ وَ ذَا الْكِفْلِ كُلٌّ مِنَ الصَّابِرِينَ ﴿۸۵﴾
و اسماعیل و ادریس و ذوالکفل(1) را [به یاد آر] که همه از شکیبایان بودند.329
انبیاء (21)
85
هویت ذوالکفل به روشنی مشخّص نیست؛ همین قدر روشن است که یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل بوده است؛ بعضی هم معتقدند که ذوالکفل لقب الیاس است.