إِذاً لَأَذَقْناكَ ضِعْفَ الْحَياةِ وَ ضِعْفَ الْمَماتِ ثُمَّ لا تَجِدُ لَكَ عَلَيْنا نَصِيراً ﴿۷۵﴾
در آن صورت تو را دوچندان در حیات دنیا و دوچندان [پس از] مرگ مجازات می‌چشاندیم(1) و در برابر ما برای خود هیچ یاوری نمی‌یافتی.288
اسراء (17)
75
به آیات 44-46 حاقه(69) توجّه فرمایید.
وَ إِنْ كادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْها وَ إِذاً لا يَلْبَثُونَ خِلافَكَ إِلاَّ قَلِيلاً ﴿۷۶﴾
به راستی نزدیک بود تو را از آن سرزمین جا کن کنند تا از آنجا اخراجت کنند(1) و در آن صورت، آنان هم بعد از تو، اندک زمانی بیش نمی‌ماندند.289
اسراء (17)
76
به آیه 30 انفال(8) توجّه فرمایید؛ با هجرت پیامبر(ص)، تلاش اهل مکه برای قتل یا تبعید کردن او به محلّ دلخواهشان بی‌نتیجه ماند. در آیه 13 محمّد(47) هم به این جریان اشاره شده است.
سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنا وَ لا تَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحْوِيلاً ﴿۷۷﴾
[همچون] سنّت [ما] در مورد رسولانی که قبل از تو فرستادیم(1)، و سنت ما را تغییرپذیر نخواهی یافت.289
اسراء (17)
77
برای روشن‌تر شدن، به آیات 88 اعراف(7) و 13 ابراهیم(14) توجّه فرمایید.
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً ﴿۷۸﴾
از آغاز مایل شدن خورشید [به طرف مغرب] تا تاریکی کامل شب نماز را برپا دار، و [نیز] نماز بامداد را، که نماز بامداد مورد مشاهده [فرشتگان] است(1).289
اسراء (17)
78
تأکیدی که در این آیه روی نماز صبح شده است، نشان می‌دهد منظور از نماز «وُسطی» در آیه 239 بقره(2) - که روی آن به گونه دیگری تأکید شده - همان نماز صبح است.
وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً ﴿۷۹﴾
پاسی از شب را به مطالعه قرآن بیدار باش(1) که وظیفه اضافی تواست؛ چه بسا صاحب‌اختیارت تو را به مقامی ستوده ارتقاء دهد.289
اسراء (17)
79
«هُجود» از اضداد است، هم به معنی به خواب رفتن و هم به معنی ترک خواب و بیدار ماندن است.
وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصِيراً ﴿۸۰﴾
بگو: صاحب‌اختیارا، مرا [در هر امری] به شایستگی وارد کن و به شایستگی خارج کن و مرا از جانب خود موضعی مسلّط و پیروزی‌‌آور عطا فرما.289
اسراء (17)
80
وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً ﴿۸۱﴾
و بگو: حق فرارسید و باطل از میان رفت، که باطل نابودشدنی است.289
اسراء (17)
81
وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ لا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلاَّ خَساراً ﴿۸۲﴾
از قرآن آنچه [موجب] شفا و رحمت برای باورداران است نازل می‌کنیم، [ولی در حق] ستمگران جز خسران نمی‌افزاید(1).289
اسراء (17)
82
به آیات 44 فصلت(41) و 124 و 125 توبه(9) توجّه فرمایید.
وَ إِذا أَنْعَمْنا عَلَى الْإِنْسانِ أَعْرَضَ وَ نَأى بِجانِبِهِ وَ إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ كانَ يَؤُساً ﴿۸۳﴾
هر گاه به انسان نعمتی بخشیم، [با سرمستی] روی می‌گرداند و دور می‌شود، و هنگامی که کمترین سختی به او برسد، نومید می‌شود(1).289
اسراء (17)
83
مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 12 یونس(10) ، 9 و 10 هود(11) ، 33 و 36 روم(30) و 8 زمر(39) نیز آمده است.
قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدى سَبِيلاً ﴿۸۴﴾
بگو: هر کس طبق پایبندیهای خویش عمل می‌کند؛ و صاحب‌اختیار شما بهتر می‌داند چه کسی راه‌‌‌یافته‌تر است.289
اسراء (17)
84