فِيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ مَقامُ إِبْراهِيمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِينَ ﴿۹۷﴾
در آن [خانه] نشانههای روشنی است، [از جمله] پایگاه [عبادت] ابراهیم؛ و هر که به آنجا درآید، امنیت خواهد داشت؛ و بر مردم [واجب] است هر که توان رفتن دارد، برای [عبادت] خدا، آهنگ(1) آن خانه کند و هر که انکار کند، [توفیق را از خودش سلب کرده که] خدا از جهانیان بینیاز است(2).62
آلعمران (3)
97
حج به فتح و کسر حاء، هر دو به یک معنی است قصد کردن.
مفهوم این عبارت به بیان روشنتر و رساتر در آیات 8 ابراهیم(14) و 15 فاطر(35) آمده است.
قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ لِمَ تَكْفُرُونَ بِآياتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ شَهِيدٌ عَلى ما تَعْمَلُونَ ﴿۹۸﴾
بگو: ای اهلکتاب، چرا آیات خدا را انکار میکنید، با آنکه خدا گواه رفتار شماست؟62
آلعمران (3)
98
قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَها عِوَجاً وَ أَنْتُمْ شُهَداءُ وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿۹۹﴾
بگو: ای اهلکتاب، چرا کسانی را که ایمان دارند از راه خدا بازمیدارید و آگاهانه آن [راه] را بیراهه و ناهموار جلوه میدهید؟ خدا از آنچه میکنید غافل نیست.62
آلعمران (3)
99
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تُطِيعُوا فَرِيقاً مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ يَرُدُّوكُمْ بَعْدَ إِيمانِكُمْ كافِرِينَ ﴿۱۰۰﴾
ای ایمانآوردگان، اگر از گروهی از اهلکتاب [که با آیین شما عناد دارند] اطاعت کنید، شما را پس از ایمانتان به انکار بازگردانند.62
آلعمران (3)
100
وَ كَيْفَ تَكْفُرُونَ وَ أَنْتُمْ تُتْلى عَلَيْكُمْ آياتُ اللَّهِ وَ فِيكُمْ رَسُولُهُ وَ مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۱۰۱﴾
چگونه انکار میورزید با اینکه آیات خدا بر شما خوانده میشود و رسولش در میان شماست؟! و هر که به [کتاب] خدا چنگ زند، مسلّماً به راه راست هدایت خواهد شد.63
آلعمران (3)
101
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ ﴿۱۰۲﴾
ای ایمانآوردگان، در برابر خدا آن گونه که شایسته اوست، پروا کنید(1) و جز به حال تسلیم [در برابر او(2)] از دنیا نروید.63
آلعمران (3)
102
به قید دیگری که در این مورد در بخش آغازین آیه 16 تغابن(64) آمده است، توجّه فرمایید.
از نظر توجیه افزوده، با آیه 131 بقره(2) مقایسه فرمایید.
وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً وَ كُنْتُمْ عَلى شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْها كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ﴿۱۰۳﴾
همگی به [قرآن،] رشته [ارتباط با] خدا چنگ زنید و پراکنده مشوید و نعمت خدای را بر خود به یاد آورید که دشمنان [یکدیگر] بودید و دلهای شما را الفت داد و به لطف او برادرانِ هم(1) شدید؛ در صورتی که بر لبه پرتگاهی از آتش بودید و شما را از آن [ورطه] رهایی بخشید(2)؛ خدا آیات خود را این گونه برای شما به روشنی بیان میکند، بسا که هدایت شوید.63
آلعمران (3)
103
منظور از «اخوّت» در آیه، همان برادری است که در آیه 10 حجرات(49) به آن اشاره شده است و حقوق بزرگی به آن تعلق میگیرد.
پیش از ظهور پیامبر اکرمص، قبایل عرب پیوسته در حال جنگ با یکدیگر بودند که تدریجاً آنها را به نابودی میکشاند؛ در چنین شرایطی پیامبر اکرم موفق به ایجاد اتحاد میان این ستیزهگران شد.
وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۱۰۴﴾
باید از میان شما گروهی باشند(1) که به نیکویی فرا خوانند و به رفتار شایسته فرمان دهند و از ناپسند بازدارند؛ و اینان رستگارند(2).63
آلعمران (3)
104
به زیرنویس آیه 128 بقره(2) مراجعه فرمایید.
در تکمیل بیان این آیه، آیه 110 آلعمران(همین سوره) آمده است.
وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ وَ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ ﴿۱۰۵﴾
همچون کسانی نباشید که با آنکه نشانههای روشن بر آنان آشکار شد، پراکنده شدند و اختلاف ورزیدند؛ آنان مجازاتی بزرگ خواهند داشت؛63
آلعمران (3)
105
يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمانِكُمْ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ﴿۱۰۶﴾
[این مجازات] روزی [خواهد بود] که چهرههایی سپید و چهرههایی سیاه میشوند(1)؛ آنگاه [به] سیه رویان [خواهند گفت:] چگونه پس از ایمان به راه انکار رفتید؟ پس به سزای انکارتان مجازات را بچشید.63
آلعمران (3)
106
یکی از موجبات سیاهرویی را در قیامت، در آیه 60 زمر(39) و مورد عمومی آن را در آیه 27 یونس(10) ملاحظه فرمایید. ضمناً معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 22-24 قیامت(75) و 38-40 عبس(80) آمده است.