سوره فصلت (41) - تفصیل داده شده است
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گسترده‌مهر [و] جاودان‌مهر-
فصلت (41)
-
حم ﴿۱﴾
حاء، میم.477
فصلت (41)
1
تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ﴿۲﴾
نازل شده‌ای است از جانب خدای رحمان و رحیم(1).477
فصلت (41)
2
رحمان و رحیم هر دو از ماده رحمت است و واژه معادلی برای آنها در فارسی نداریم؛ استاد مطهری در تفسیر «آشنایی با قرآن» ضمن تفسیر سوره فاتحه گفته است: «رحمان بر وزن فعلان دلالت بر کثرت و وسعت رحمت خدا دارد مثل عطشان و غضبان و رحیم بر وزن فعیل دلالت بر لاینقطع بودن و جاودانگی آن (مثل شریف و کریم)...» ضمناً محی الدین درویش هم در کتاب اعراب القرآن الکریم ذیل آیه 1 سوره فاتحه(1) همین توضیح را در مورد دو کلمه رحمان و رحیم داده است. بنابراین برای ترجمه و تبیین این عبارت می‌توانیم بگوییم: «دارای رحمت وسیع و جاودانه»، به گونه‌ای که در آیه 3 سوره فاتحه(1) آورده‌ایم؛ و یا به عبارت دیگر، گسترده مهر و جاودان مهر.
كِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿۳﴾
کتابی است که آیاتش به وضوح بیان شده است، به صورت قرآنی به زبان فصیح برای اهل دانش،477
فصلت (41)
3
بَشِيراً وَ نَذِيراً فَأَعْرَضَ أَكْثَرُهُمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ ﴿۴﴾
بشارت‌‌دهنده و هشداردهنده، ولی بیشتر مردم روی گرداندند و [حقایق را] نمی‌شنوند.477
فصلت (41)
4
وَ قالُوا قُلُوبُنا فِي أَكِنَّةٍ مِمَّا تَدْعُونا إِلَيْهِ وَ فِي آذانِنا وَقْرٌ وَ مِنْ بَيْنِنا وَ بَيْنِكَ حِجابٌ فَاعْمَلْ إِنَّنا عامِلُونَ ﴿۵﴾
و گفتند: قلبهای ما نسبت به موضوعِ مورد دعوتت در پوشش [و بی‌تفاوتی] است(1) و در گوشهای ما سنگینی است و بین ما و تو فاصله است؛ تو به کار خود پرداز، ما هم به کار خود.477
فصلت (41)
5
آکنّه جمع «کنّ» به معنی غلاف و پوشش است مثل پرده ضخیم و تیره که مانع نور خورشید به اطاق می‌شود؛ آنچه دل منکران را از فهم حقایق توحیدی بازمی‌دارد، اعتقادات خرافی آباء و اجدادی است که همچون غلافی زنگار بر قلب آنان بسته است؛ این همان تعبیری است که در آیه 14 مطففین(83) آمده است.
قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَ اسْتَغْفِرُوهُ وَ وَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ ﴿۶﴾
بگو: من فقط بشری همچون شما هستم(1) [با این تفاوت] که به من وحی می‌شود: معبودِ شما معبودی است یگانه، پس با استواری به او روی آورید و از او آمرزش بخواهید؛ و وای به حال مشرکان،477
فصلت (41)
6
برای توضیح بیشتر به آیه 50 انعام(6) توجّه فرمایید.
الَّذِينَ لا يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كافِرُونَ ﴿۷﴾
آنان که زکات نمی‌پردازند و آخرت را انکار می‌کنند.477
فصلت (41)
7
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ ﴿۸﴾
و[لی] مؤمنانِ نیک‌رفتار پاداشی بی‌پایان دارند.477
فصلت (41)
8
قُلْ أَ إِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ وَ تَجْعَلُونَ لَهُ أَنْداداً ذلِكَ رَبُّ الْعالَمِينَ ﴿۹﴾
بگو: آیا خدایی را که زمین را در دو دوران(1) آفرید، انکار می‌کنید و برای او همتایانی قائل می‌شوید؟! این است صاحب‌اختیار جهانیان.477
فصلت (41)
9
شادروان مهندس عزّت‌اللّه سحابی در آخرین کتاب خود به نام «سه کتاب»، در مورد «یومین» توضیح داده است که حد فاصل بین این دو دوران، همان مرحله است که تحول سنگین و بی‌سابقه‌ای در جهان صورت گرفت و آن پدید آمدن انسان مختار و مسؤول است. بنابراین، مرحله اول از مراحل تحقق وجود، از مرحله قبل از ذرّات بنیادین است تا ظهور آدم ابوالبشر، و مرحله دوم از آن هنگام است تا قیامت که عملکرد مختارانه وارد صحنه جهان شده و تاریخ آغاز می‌شود.. ضمناً واژه «ایام» و «بومین» جمع «یوم»، برخلاف «نهار» که فقط به معنی «روز» در برابر «لیل» به معنی شب می‌باشد، در قرآن به معنی مرحله و دوره زمانی نیز به کار رفته است؛ برای نمونه به آیات 54 اعراف(7) ، 47 حج(22) و 4 معارج(70) توجّه فرمایید.
وَ جَعَلَ فِيها رَواسِيَ مِنْ فَوْقِها وَ بارَكَ فِيها وَ قَدَّرَ فِيها أَقْواتَها فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَواءً لِلسَّائِلِينَ ﴿۱۰﴾
و طی چهار دوران، کوههای ثابت را روی زمین پدید آورد و [با تأمین جریان آب به وسیله کوهها] در آن برکت نهاد و موادّ غذایی آن را به اندازه و یکسان برای درخواست‌‌کنندگان تقدیر کرد(1).477
فصلت (41)
10
توجّه داریم که اگر کوهها وجود نداشت، برقراری جریان دایمی آب در طبیعت از طریق رودخانه‌ها و چشمه‌های بزرگ و کوچک غیرممکن می‌شد؛ و نیز مناطق آبرفتی که مستعد زراعتند، به وجود نمی‌آمد.