سوره فرقان (25) - جداکننده حق از باطل
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گسترده‌مهر [و] جاودان‌مهر-
فرقان (25)
-
تَبارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعالَمِينَ نَذِيراً ﴿۱﴾
منشأ برکات(1) است خدایی که [قرآن] معیار تمیز [حق از باطل] را بر بنده خویش نازل کرد، تا برای جهانیان هشداردهنده‌ای باشد(2)؛359
فرقان (25)
1
تَبارک: این واژه تنها به صورت ماضی به کار می‌رود.
مفاد بخش انتهایی آیه، مغایرتی با آیات 214 شعراء(26) و 7 شوری(42) ندارد؛ چرا ؟ ضمناً معنی و مفهوم این بخش از آیه مورد بحث، به بیان دیگر در آیات 158 اعراف(7) و 28 سبأ(34) آمده است.
الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ خَلَقَ كُلَّ شَيْءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِيراً ﴿۲﴾
همان کسی که فرمانروایی آسمانها و زمین خاصّ اوست، فرزندی برنگزیده است و هیچ شریکی در فرمانروایی ندارد و هر چیزی را آفرید و دقیقاً برای آن اندازه مقرّر کرد.359
فرقان (25)
2
وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً لا يَخْلُقُونَ شَيْئاً وَ هُمْ يُخْلَقُونَ وَ لا يَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ لا يَمْلِكُونَ مَوْتاً وَ لا حَياةً وَ لا نُشُوراً ﴿۳﴾
[پاره‌ای از مردم] به جای خدا معبودانی را برگزیده‌اند که چیزی نمی‌آفرینند و خود آفریده می‌شوند؛ نه اختیار ضرر و نفع خود را دارند و نه امر مرگ و حیات و تجدید حیات را به دست دارند(1).360
فرقان (25)
3
برای روشن‌تر شدن، به آیه 23 نجم(53) توجّه فرمایید.
وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذا إِلاَّ إِفْكٌ افْتَراهُ وَ أَعانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً ﴿۴﴾
انکارورزان گفتند: این [قرآن] فقط دروغی است که با کمک گروهی دیگر جعل کرده است(1)؛ به راستی ستم و سخن ناحق در میان آوردند(2).360
فرقان (25)
4
پاسخ این ادّعا را در آیه 103 نحل(16) ملاحظه فرمایید.
در زبان عرب واژه‌های «جاءَ» و «اَتی» را به معنی «فَعَلَ» یعنی انجام داد به کار می‌برند تفسیر اضواء البیان.
وَ قالُوا أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ اكْتَتَبَها فَهِيَ تُمْلى عَلَيْهِ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً ﴿۵﴾
و گفتند: [قرآن] همان افسانه‌های پیشینیان است که یادداشت کرده است و بامداد و شبانگاه بر او خوانده می‌شود(1).360
فرقان (25)
5
پاسخ این ادّعا را در آیات 82 نساء(4) و 48 عنکبوت(29) ملاحظه فرمایید.
قُلْ أَنْزَلَهُ الَّذِي يَعْلَمُ السِّرَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ كانَ غَفُوراً رَحِيماً ﴿۶﴾
بگو: این [کتاب] را کسی نازل کرده است که [تمامی] اسرار را در آسمانها و زمین می‌داند؛ و او آمرزگاری است مهربان.360
فرقان (25)
6
وَ قالُوا ما لِهذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعامَ وَ يَمْشِي فِي الْأَسْواقِ لَوْ لا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيراً ﴿۷﴾
گفتند: این چگونه رسولی است که غذا می‌خورد و در بازارها گام می‌زند؟ چرا فرشته‌ای بر او نازل نشده است که همراه او هشدار دهد(1)؟360
فرقان (25)
7
گام زدن پیامبران در بازارها، نشانه نیاز ایشان به مایحتاج زندگی و نیز در اختیار نداشتن خدم و حشم و خدمتکاران و مراجعه مستقیم ایشان برای تهیه حوائج زندگی، و بیانگر شیوه عادی زندگی آنان و همنوعی با مردم است؛ پاسخ این گفتارِ مشرکین در آیات 7 و 8 انبیاء(21) ، 20 فرقان(همین سوره) و 95 اسراء(17) قُل لَو کانَ فِی الأَرضِ مَلائِکةٌ یمشُونَ مُطمَئِنِّینَ لَنَزَّلنا عَلَیهِم مِنَ السَّماءِ مَلَکا رَسُولاً آمده است.
أَوْ يُلْقى إِلَيْهِ كَنْزٌ أَوْ تَكُونُ لَهُ جَنَّةٌ يَأْكُلُ مِنْها وَ قالَ الظَّالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلاَّ رَجُلاً مَسْحُوراً ﴿۸﴾
یا چرا گنجی نصیبش نشده است و باغی ندارد که از [میوه] آن بخورد(1)؟ و ستمگران[شان] گفتند: شما فقط از مردی جادوزده پیروی می‌کنید.360
فرقان (25)
8
ایراد مشابه و پاسخ آن در آیه 93 اسراء(17) آمده است؛ ضمناً به آیات 7 و 11 انعام(6) و 14 و 15 حجر(15) توجّه فرمایید.
انْظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلاً ﴿۹﴾
ببین چگونه برای تو مثلها زدند و گمراه شده‌اند و در نتیجه راه به جایی نمی‌برند.360
فرقان (25)
9
تَبارَكَ الَّذِي إِنْ شاءَ جَعَلَ لَكَ خَيْراً مِنْ ذلِكَ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ يَجْعَلْ لَكَ قُصُوراً ﴿۱۰﴾
منشأ برکات است خدایی که اگر بخواهد، بهتر از آن را به تو ارزانی خواهد داشت، باغهایی [از بهشت] که نهرها در دامن آن جاری است، و قصرها [در کنارش].360
فرقان (25)
10