قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ ما يُبْدِئُ الْباطِلُ وَ ما يُعِيدُ ﴿۴۹﴾
بگو: حق فرا رسید، و باطل نه [جلوه جدیدی را] می‌تواند آغاز کند، و نه [جلوه گذشته‌اش را] بازگرداند.434
سبأ (34)
49
قُلْ إِنْ ضَلَلْتُ فَإِنَّما أَضِلُّ عَلى نَفْسِي وَ إِنِ اهْتَدَيْتُ فَبِما يُوحِي إِلَيَّ رَبِّي إِنَّهُ سَمِيعٌ قَرِيبٌ ﴿۵۰﴾
بگو: اگر من گمراه باشم، فقط به زیان خویش گمراه شده‌ام؛ و اگر به راه هدایت باشم، نتیجه وحی صاحب‌اختیار من است؛ که او شنوا و نزدیک است.434
سبأ (34)
50
وَ لَوْ تَرى إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَكانٍ قَرِيبٍ ﴿۵۱﴾
کاش می‌دیدی آنگاه که [انکارورزان] مضطرب شوند بی‌آنکه راه گریزی داشته باشند، و از نزدیک [به مجازات] گرفته شوند(1) [چگونه حقایق را به روشنی درک می‌کنند(2)].434
سبأ (34)
51
به آیه 3 ص(38) توجّه فرمایید.
برای توجیه افزوده، با آیه 84 غافر(40) مقایسه فرمایید.
وَ قالُوا آمَنَّا بِهِ وَ أَنَّى لَهُمُ التَّناوُشُ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ ﴿۵۲﴾
و [در آن حال] گویند: به قرآن ایمان آوردیم؛ و چگونه از مکانی دور [نسبت به دنیا] به ایمان دسترسی خواهند داشت(1)؟434
سبأ (34)
52
مفهوم آیه به بیان روشن‌تر در آیات 84 و 85 غافر(40) و 23 فجر(89) آمده است.
وَ قَدْ كَفَرُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ وَ يَقْذِفُونَ بِالْغَيْبِ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ ﴿۵۳﴾
با آنکه قبلاً آن را انکار می‌کردند و [با گمانها و نسبتهای نسنجیده] از دور تیری به تاریکی رها می‌کردند(1).434
سبأ (34)
53
مفهوم دو آیه اخیر به بیان روشن‌تر در نیمه دوّم آیه 90 و تمام آیه 91 یونس(10) آمده است، و نیز در آیه 18 نساء(4).
وَ حِيلَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ ما يَشْتَهُونَ كَما فُعِلَ بِأَشْياعِهِمْ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ كانُوا فِي شَكٍّ مُرِيبٍ ﴿۵۴﴾
آنگاه میان آنان و خواسته‌هاشان(1) جدایی افتد، چنانکه قبل از آن هم در مورد همفکرانشان(2) انجام شد؛ زیرا آنان [نسبت به رستاخیز] در تردیدی آمیخته به بدگمانی بودند.434
سبأ (34)
54
به آیه 12 سجده(32) توجّه فرمایید.
اشیاع: جمع شیعه: امثال، اقران، گروهها.
سوره فاطر (35) - به وجودآورنده
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گسترده‌مهر [و] جاودان‌مهر-
فاطر (35)
-
الْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۱﴾
ستایش(1) خاصّ خدای آفریننده آسمانها و زمین است که فرشتگان را با بالهای(2) [قدرت متفاوتِ(3)] دوگانه و سه‌گانه و چهارگانه(4)، فرستادگانی(5) [برای اجرای فرمان خود] قرار داد(6)؛ در آفرینش هر چه بخواهد، می‌افزاید، که خدا بر هر کاری تواناست.434
فاطر (35)
1
حمد در زبان عرب به معنای سپاس و ستایش - هر دو - آمده است؛ سپاس در برابر نعمت و ستایش در برابر کمالات ذاتی او. برای توضیح بیشتر به زیرنویس آیه 34 فاطر(35) مراجعه فرمایید.
اجنحه: جمع جَناح: بال.
علامه طباطبایی در المیزان گفته است: جهازی که فرشتگان برای حرکت از آسمان به زمین و بالعکس به آن مجهزند، «جناح» نامگذاری شده است و این نامگذاری مستلزم آن نیست که فرشتگان دو بال نظیر مرغان داشته باشند.
واژه‌های مثنی و ثلاث و رباع به معنی دو دو، سه سه و چهار چهار است؛ چون در مورد همه فرشتگان مطرح است، منظور این است که هر یک دو یا سه و یا چهار بال دارند.
رسول، فرستاده خدا برای انجام مأموریتی ویژه است که می‌تواند فرشته یا انسان باشد؛ آیه 75 حج(22) : اللّه یصطفی من الملائکة رسلا و من الناس در این مورد گویاست.
برای توجیه افزوده، پاره‌ای از مأموریتهای آنان را برای مثال در آیات 61 انعام(6) و 21 یونس(10) و 31 عنکبوت(29) و 80 زخرف(43) و 18 ق(50) و 10 و 11 انفطار(82) ملاحظه فرمایید.
ما يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلا مُمْسِكَ لَها وَ ما يُمْسِكْ فَلا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۲﴾
هر رحمتی را که خدا در حق مردم بگشاید، بازدارنده‌ای نخواهد داشت، و هر نعمتی را که بازدارد، فرستنده‌ای پس از او وجود ندارد؛ و اوست فرا دست و فرزانه(1).434
فاطر (35)
2
مفهوم این آیه به بیان دیگری در آیات 107 یونس(10) و 17 احزاب(33) آمده است.
يا أَيُّهَا النَّاسُ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ هَلْ مِنْ خالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ ﴿۳﴾
ای مردم، نعمت خدای را بر خود به یاد آورید؛ آیا آفریننده‌ای جز خدا وجود دارد که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟ معبودی جز او نیست، پس چگونه [از راه بندگی او] بازگردانده می‌شوید؟!434
فاطر (35)
3