سوره تحریم (66) - حرام فرض کردن
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گسترده‌مهر [و] جاودان‌مهر-
تحریم (66)
-
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللَّهُ لَكَ تَبْتَغِي مَرْضاتَ أَزْواجِكَ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱﴾
ای پیامبر، چرا چیزی را که خدا بر تو حلال شمرده است، به خاطر خشنودی همسرانت بر خود حرام [فرض] می‌کنی(1)؛ در حالی که خدا آمرزگاری است مهربان.560
تحریم (66)
1
در رابطه با موضوع آیه 3 تحریم(همین سوره) است و چون ازدواج با همسر غلام آزادشده که پسرخوانده پیامبر هم بود، از هر دو جهت مغایر با رسوم زمان محسوب می‌شد، همسران پیامبر آن را ناشایسته شمردند و پیامبر تصمیم به انصراف گرفت. آیه 37 احزاب(33) که می‌فرماید: وَ تَخْشَى النَّاسَ وَ اللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشاهُ در همین رابطه است. بعضی از مفسّران شأن نزول‌‌های سخیفی در مورد این آیه و آیه 3 تحریم(همین سوره) ذکر کرده‌اند که دور از شأن مقام شامخ رسول خداست.
قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَكُمْ تَحِلَّةَ أَيْمانِكُمْ وَ اللَّهُ مَوْلاكُمْ وَ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ ﴿۲﴾
خدا [راه] گشودن سوگندهای شما را [به کفّاره] مقرّر داشته است؛ خدا کارساز شماست؛ و او دانا و فرزانه است.560
تحریم (66)
2
وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلى بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِيثاً فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَ أَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَها بِهِ قالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هذا قالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ ﴿۳﴾
آنگاه که پیامبر مطلبی پنهانی را [در مورد احتمال ازدواج با همسر مطلّقه پسرخوانده‌اش] با یکی از همسرانش در میان نهاد(1)، چون او [در برابر همسر دیگرش] راز را فاش کرد و خدا پیامبر را بر آن آگاه ساخت، پیامبر بخشی از موضوع افشاء را [سربسته] به همسرش اظهار داشت و از ابراز بخش دیگر [با کرامت] چشم پوشید؛ و چون در آن مورد، همسرش را آگاه کرد، او گفت: چه کسی این [مسأله] را به تو خبر داد؟ [پیامبر] گفت: [خدای] دانای آگاه مرا باخبر ساخت(2).560
تحریم (66)
3
به آیات 37-40 احزاب(33) توجّه فرمایید.
مفاد آیه شریفه نشان می‌دهد که علاوه بر آیات قرآن، اخبار دیگری نیز به پیامبرص وحی می‌شده که نادر و استثنایی بوده است، به گونه‌ای که همسر پیامبر نسبت به آگاهی پیامبر از گفتار پنهانی او متعجب شده و منشأ اطلاع پیامبر را جویا می‌شود. نمونه دیگر آن در آیه 94 توبه(9) آمده است.
إِنْ تَتُوبا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذلِكَ ظَهِيرٌ ﴿۴﴾
اگر [شما دو زن] به درگاه خدا توبه کنید، [بهتر است] زیرا دلهای شما منحرف از حق شده است؛ و اگر علیه پیامبر همداستان شوید(1)، خدا و جبرئیل و مؤمنانِ شایسته، دوستدار او هستند؛ و علاوه بر آن، فرشتگان به پشتیبانی‌اش ایستاده‌اند.560
تحریم (66)
4
کلمه «ان تظاهرا» فعل مضارع است و در اصل «ان تتظاهرا» است که یکی از دو تاء آن برای تخفیف حذف شده است. ضمناً در رابطه با آزار پیامبر، به آیه 57 احزاب(33) هم توجه فرمایید.
عَسى رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَكُنَّ أَنْ يُبْدِلَهُ أَزْواجاً خَيْراً مِنْكُنَّ مُسْلِماتٍ مُؤْمِناتٍ قانِتاتٍ تائِباتٍ عابِداتٍ سائِحاتٍ ثَيِّباتٍ وَ أَبْكاراً ﴿۵﴾
اگر با شما متارکه کند، چه بسا صاحب‌اختیارش همسرانی بهتر از شما نصیبش کند، همسرانی تسلیم [در برابر خدا(1)]، با ایمان، فرمانبردار [خدا(2)]، توبه کننده، عابد، روزه دار(3)، باکره و غیر باکره.560
تحریم (66)
5
برای توجیه افزوده، به بخش پایانی آیه 66 غافر(40) توجّه فرمایید.
به زیرنویس سوم آیه 34 نساء(4) مراجعه فرمایید.
به زیرنویس آیه 112 توبه(9) توجه فرمایید.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَيْها مَلائِكَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا يَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُونَ ﴿۶﴾
ای ایمان‌آوردگان، خود و خانواده خود را از آتشی نگاه دارید که سوخت آن مردم و سنگهاست(1)؛ بر آن [آتش] فرشتگان جدّی و سختگیری [گمارده شده]اند که از آنچه خدا به آنان دستور داده، نافرمانی نمی‌کنند و مأموریتِ خود را اجرا می‌نمایند.560
تحریم (66)
6
به آیه 98 انبیاء(21) توجّه فرمایید. ضمناً کسانی را که از این آتش دور نگه داشته می‌شوند، در آیه 101 انبیاء(21) ملاحظه فرمایید.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ كَفَرُوا لا تَعْتَذِرُوا الْيَوْمَ إِنَّما تُجْزَوْنَ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۷﴾
شما انکارورزان، امروز عذر نیاورید(1)؛ تنها در برابر آنچه کرده‌اید مجازات خواهید شد.560
تحریم (66)
7
چگونگی پوزش آنان را در آیات 27 انعام(6) و 38 اعراف(7) ملاحظه فرمایید و نیز علت نهی آنان را از پوزش در آیات 57 روم(30) و 52 غافر(40) ملاحظه فرمایید.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ يَوْمَ لا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا وَ اغْفِرْ لَنا إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۸﴾
ای ایمان‌آوردگان(1)، با خلوص تمام به درگاه خدا بازگردید؛ چه بسا صاحب‌اختیارتان بدیهایتان را بزداید و شما را به باغهایی [از بهشت] درآورد که نهرها در دامن آن جاری است، روزی که خدا پیامبر و مؤمنان همراهش را خوار نمی‌سازد؛ نور [ایمان]شان پیشاپیش آنان و [به نشان یمن و برکت] از سوی راستشان شتابان است و می‌گویند: صاحب‌اختیارا، نور ما را به حدّ کمال برسان و بر ما ببخشای که بر هر کاری توانایی.561
تحریم (66)
8
به زیرنویس آیه 29 نساء(4) و زیرنویس اول آیه 267 بقره(2) مراجعه فرمایید.
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ وَ الْمُنافِقِينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿۹﴾
ای پیامبر، با انکارورزان و دورویان مبارزه کن(1) و بر آنان سخت گیر؛ جایگاهشان دوزخ است؛ و بد سرانجامی است.561
تحریم (66)
9
به زیرنویس آیه 73 توبه(9) مراجعه فرمایید.
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَيْنِ فَخانَتاهُما فَلَمْ يُغْنِيا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَ قِيلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ ﴿۱۰﴾
خدا برای انکارورزان، همسران نوح و لوط را مثل می‌زند که در پیوندِ [نکاحِ] دو بنده شایسته(1) از بندگان ما بودند که [با همدستی با مخالفان] به آن دو خیانت ورزیدند(2)، و در برابر [مجازات] خدا، کاری از دست آن دو [پیامبر،] برای همسران خود ساخته نبود(3) و [به آنان] گفته شد: با دیگران به آتش درآیید.561
تحریم (66)
10
«صالحین» صفت «عبدین» است که جابجا شده و پس از «من عبادنا» آمده است. در مورد جابجایی کلمات در قرآن، آیه 142 اعراف(7) و زیرنویس مربوطه را ملاحظه فرمایید.
خیانت این دو همسر پیامبر، همکاری با دشمنان بوده است.
به آیات 3 ممتحنه(60) ، 19 انفطار(82) و 39-41 نجم(53) توجّه فرمایید.