مفسران در مورد حروف مقطّعه نظریات مختلفی داده‌اند که هرکدام در جای خود پسندیده و منطقی است، ولی هیچ کدام حرف آخر نیست؛ مهندس عبدالعلی بازرگان قرآن‌پژوه برجسته، در کتاب حروف مقطعه قرآن که توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی انتشار یافته، در این زمینه تحقیق جامعی کرده است. در اینجا ذکر این نکته ضروری است که کلمه «بسم» طبق رسم‌الخط عادی قرآن، به صورت «باسم» با الف نوشته می‌شود؛ همان‌گونه که در آیات 74 و 96 واقعه(56) ، 52 حاقه(69) و 1 علق(96) نوشته شده است؛ ولی در مورد عبارت «بسم اللّه الرّحمن الرّحیم» روایاتی هست که شخص حضرت پیامبرص به کاتبان وحی دستور داده‌اند که ‌استثنائاً این مورد را بدون الف بنویسند. علاّمه طباطبایی در مورد حروف مقطّعه گفته است: سوره‌هایی که حروف مقطّعه آن مشابه است، از نظر مضمون آیات به یکدیگر شباهت دارند و سیاقشان یکی است؛ علاوه بر آن، سوره‌هایی که حروف مقطّعه دو سوره دیگر را دارد، حاوی مطالب هر دو سوره است؛ مثلاً سوره اعراف که با حرف الف، لام، میم، صاد، آغاز شده است، مطالبی را که در سوره‌های الف، لام، میم و سوره صاد هست، در خود جمع کرده است و نیز سوره رعد که با حروف الف، لام، میم، راء، آغاز شده است، مطالب سوره‌های الف، لام، میم، و الف، لام، راء، را دارد. مفسران دیگر نیز در مورد این حروف نظرات دیگری داده‌اند که هیچ کدام فیصله‌بخش نیست و باید گفت راز و رمز حروف مقطعه، همچنان عرصه جستجو و کشفهای تازه است.

«ذلک» و «تلک» ضمیر اشاره به دور، بترتیب برای اسامی مذکر و مؤنث است. در زبان عرب در حالتی که موردِ اشاره، نزدیک است، ضمیر اشاره به دور برای نشان دادن اهمیت، بزرگی و تفخیم و احترام بکار می‌رود؛ ولی چون در فارسی چنین رسمی نداریم، واژه «ذلک» که به معنی «آن» است، ناگزیر به «این» ترجمه شده است. همچنین به توضیح مشابه در مورد کلمه «تلک» به آیه اول سوره رعد(13) توجه فرمایید.

برای روشن شدن موضوع به آیات 52 و 53 و 58 روم(30) و نیز به زیرنویس آیه 6 بقره(همین سوره) توجه فرمایید.

البته انفاق خداپسندانه آیه 215 بقره(2) و نه غیر خداپسندانه (36 انفال(8)).